AŞKIN VE ACININ ETE KEMİĞE BÜRÜNMÜŞ HÂLİ: FRİDA KAHLO
Frida Kahlo, 6 Temmuz 1907 yılında Meksika’da doğdu
fakat kendisi doğumunu Meksika Devrimi’nin gerçekleştiği 7 Temmuz 1910 günü
olarak ilan etti. Ailesinin dört kızından üçüncüsü olarak
dünyaya gelen Kahlo, yaşamı boyunca
bir sürü derde ve acıya göğüs
gerdi hatta bu acılar çocukluk yıllarında başladı. Annesi
Matilde Calderon Gonzales’in bitmek tükenmek bilmeyen bir erkek
çocuk özlemi vardı
bu yüzden de doğan
her kız çocuğunda derin bir üzüntü yaşardı. Bebek anne karnında olsa bile annenin
duygularını hissedebilir, beklentilerini karşılamadığında dünyaya geldiğinde
suçluluk duygusuna kapılabilir. Annesi Frida’nın doğumundan sonra ağır bir
hastalığa yakalandı ve bebeğini emziremeyecek duruma geldi. Bu nedenle ailesinin
Frida’ya bir sütanne
bulması gerekti ve arayışları sonucu
Kızılderili bir sütanne
buldular. Buraya kısa bir ara verip işin psikolojik boyutuna değinmek
istiyorum.
Bebeğin sağlıklı gelişebilmesi için bakım verenin
sabit olması gerekmektedir. Peki bakım verenin sabit olması neden önemlidir?
İnsan dünyaya geldiğinde bir tür travma yaşar. Dokuz ay boyunca rahat ettiği
kendi güvenli alanını oluşturduğu, yaşamını sürdürdüğü yerden ana rahminden aniden
sarsılarak alınması dolayısıyla karanlık bir yerden ışıklı bir yere,
ciğerlerinin çalışmadığı bir yerden ciğerlerinin çalıştığı bir yere yani
dünyaya gelmesi sonucunda süregelen düzeninin bozulması bebekte travma yaratmaktadır.
Bu güvensiz ve korkunç dünyada bebeğin sığınacağı, ona güven veren kişi, ilk
bakım veren olan annesi olacaktır. Anne sayesinde bebeğin iç dünyası, kişiliği,
kimliği, bağlanma stilleri, duyguları, fikirleri, düşünceleri, hissettikleri,
algıları ve daha birçok şey gelişecek
ve değişecektir. Kahlo’nun
hayatındaki duruma baktığımızda sütannesi ilk ve tek bakım vereni olmamıştır.
Bu durumda bebek bunları düşünebilir ve hissedebilir “Evet,
annem benimle ilgileniyor oyun oynuyor fakat annem beni neden beslemiyor?” ya da
“Birinci bakım verenim bana karşı çok iyi davranıyor aslında ama ikinci bakım
verenim (sütanne) neden beni bazen fazlaca doyurup bazen de ağlamama rağmen
bana memesini vermemekte ısrarcı oluyor.” Ayrıca bakım verenlerin arasında fark
olması bebeğin yaşamında bağlanma problemi yaşayabileceğini bizlere
gösterebilir. Kahlo’nun insan ilişkilerine baktığımızda bunu açıkça
görebilmekteyiz.
Kahlo yaşamı boyunca birçok travmatik etkiyle baş başa kalmıştır. Kronolojik sırayla bunlardan birkaçını örnek vermek isterim. 6 yaşında çocuk felci geçirmesi, 17 Eylül 1925’te bindiği otobüsün bir tramvayla çarpışması ve bunların sonucunda ağır fiziksel hasar alması yaşadığı travmatik olaylara örnektir. Kahlo’nun otobüs kazası sonrasında söylediği cümle, yaşadığı yıllar boyunca portrelerine de aktaracağı gibi nötr ve durağan duygulardır aslında.
"Kaza bir kavşakta oldu. İnsanın
çarpışmanın farkına vardığı, ağladığı doğru değil. Gözümden bir tek damla yaş
akmadı ve demir çubuk, (burada bahsettiği demir çubuk Kahlo’nun karnından
vücuduna girmiş ve belinden dışarı çıkmıştır) kılıcın boğayı delmesi gibi beni
deldi geçti." Yaşadığı yıllar boyunca vücudunda hep bu kazanın izlerini
taşıdı. Omurgası ve sağ bacağındaki ağrılar bitmedi. Sağ bacağı çocuk felci ve
kangren yüzünden kesildi. Bir süre yatağa mahkûm edildi fakat Kahlo’nun müthiş
yaşam mücadelesi ve azmi deyim yerindeyse demir çubuk gibi dimdik durmasını
sağladı.
1. Yaralı Geyik (1946)
Yukarıdaki tabloya baktığımızda Frida’nın kafasını bir geyiğin bedeninde görüyoruz. Yüz ifadesi birçok tablosunda olduğu gibi donuktur. Frida’nın geyik bedeni oklarla delinmiş tıpkı otobüs kazasında demir çubukların bedenini delip geçtiği gibi. Ressam, sembolizm akımından etkilendiği için yaşadığı travmatik olayları tablolarında görselleştirmiştir.
2. Umut Olmadan (1945)
Bu tabloda Frida’nın hastalık dönemini görmekteyiz.
Karyolası bir bilinmezlikte yer almaktadır. Gece ve gündüz birbiri
içine girmiştir. Ağzından uzanan uzun ve büyük huniden o dönemde iyileşmesi için yapılan sakatatlar bulunmaktadır. Yine Frida’nın yüz ifadesi donuk ve
mutsuzdur. O dönemde yaşadığı depresyonu en iyi ifade eden tablosu budur.
3. Birkaç Küçük Kesik (1935)
Bu tablonun yorumlamasına geçmeden önce Frida’nın evlilik yaşantısına da değinmek isterim. Diego Rivera, o dönemin ünlü duvar ressamlarındandır. Daha önce üç evlilik yaşamış ve aslında güvenli bağlanamayan bir adamdır. Frida’yla hep sarsıcı bir evlilikleri olmasına rağmen çift tekrar tekrar birleşmiş ve iki kez evlenmişlerdir. Rivera, Frida’yı defalarca aldatmıştır fakat en yıkıcı olanı onu kardeşiyle aldatması olmuştur. Bu resimde ressam bu durumu tasvir etmiştir. Tablonun adı iki güvercin tarafından tutulan şeritte yazılı “Ama sadece birkaç kesik!” Yaralı Frida’nın yanı başında üstü kanlar içinde olan kocası Rivera bulunmakta. Tabloda içinde yaşadığı üzüntü ve keder hâlini, kendini öldürmek isteyişini, iki sevdiği kişi tarafından yıkıma uğramasını belki de en yalın hâliyle anlatmaktadır. Tablonun her detayında keder ve üzüntü hâkimdir. Ayrıca çerçevenin etrafında kan damlaları da vardır. Bu da tablodaki acıyı dışarıya taşımaktadır.
Frida, yaşamı boyunca yaşadıkları karşısında hep dik duruş sergilemiş, cesur ve mücadeleci olmuştur. Döneminin sadece erkeklerinin kabul aldığı okulda tıp okumuş, bir kadın sanatçı olarak onu küçümseyen tüm erkeklere haddini başarılarıyla bildirmiştir. Yaşamın tüm zorluklarına göğüs geren ve yaşamayı asla bırakmayan küçük bir bedeni vardır. Kendi dönemi olmak üzere dünden bugüne, bugünden yarına her zaman kalbimizin bir köşesinde Meksikalı Frida Kahlo’ya yer olacaktır. Duruşu ile yaşantısının getirdiği zorluklara karşı güçlü durmuştur ve psikolojik olarak yenilgiye uğramamıştır. Kendi kendini iyileştirmiş ve sanatını hep bir adım öteye taşımıştır. Ölümünden önceki yıllarda kendi öğrencilerini yetiştirtirmiş, dönemin önde gelen ressamlarına ilham olmuştur. Acının ve aşkın ete kemiğe bürünmüş hâli olarak ortaya çıkmış, karakteri ve yaşamındaki güçlü duruşuyla birçok insana örnek olmuştur ve 13 Temmuz 1954 yılında yaşama erken veda etmiştir.
Azize ÇELİK
KAYNAKLAR
https://ceotudent.com/frida-kahlo-otoportreleri https://www.biyografi.info/kisi/frida-kahlo
https://tr.wikipedia.org/wiki/Frida_Kahlo https://paratic.com/frida-kahlo/
https://www.artsy.net/artwork/lucienne-bloch-frida-biting-her-necklace-1935
Yorumlar
Yorum Gönder