KÜÇÜK YAŞLARDA MADDE KULLANIMI- EMİNE MİRAY BİNGÖL

 

KÜÇÜK YAŞLARDA MADDE KULLANIMI

  Sevgili Psithoth okuyucularım, bu ayki temamız madde kullanım bozuklukları. Madde kullanımı her geçen yıl artarken kullanma yaşıda düşüyor. Yazımda madde kullanımının küçük yaşlara düşmesini ele alacağım.

  Madde bağımlılığı, vücuda zarar verecek maddelerin alınması ve kullanılmadığı zaman yoksunluk belirtilerin ortaya çıkmasından dolayı her seferinde maddenin sıklığı ve dozunun artmasıdır. Madde kullanımı her ülkede her geçen gün artış gösteriyor. Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi’nin (EMCDDA) 2019 yılında yayınladığı raporda madde kullanan insanların büyük çoğunluğu 15-34 yaş aralığında olduğunu söylemişlerdir (Bulut, Yeşilkayalı 2020). Türkiye’de yapılan bir araştırma sonucunda ilk madde kullanma yaşı 13-14 yaşlara kadar inmiştir(Karcı, Gürbüz, Özdemir, Varmış, Tahiroğlu). Yapılan başka bir çalışmada sokakta yaşayan çocukların %72’si madde kullanıyorlar (Yıldız, Çiftçi, Yalçın 2020). Madde kullananların %20’si ortaokul terk %30’u lise terktir ve madde kullanan gençlerin ailelerinin %50’den fazlası ilkokul mezunu olup ailelerde de okuma oranların düşük olduğu araştırmalarda görülmüştür (Karcı, Gürbüz, Özdemir, Varmış, Tahiroğlu).

Çocuk ve Gençlerde Madde Kullanımının Sebepleri;

  Ergenlikte kişide birçok değişim olur bunlar biyolojik, sosyal ve bilişsel alanlarda olur. Bu değişimler çocukta görülürken ailenin ve çevrenin çok önemli bir etkisi vardır. Ebeveynlerinden birinin madde kullanıyor olması ve bunun bağımlılık derecesinde olması, ailede bütünlük olmaması ve çocuğun ihmal edilmesi çocuklarda madde kullanımını arttıran etkenlerdir (Yıldız, Çiftçi, Yalçın 2020). Diğer bir sebepler ise; ekonomik sıkıntılar, okulda devamsızlık ve akademik başarısızlıktır. Ergenlikte kişi kendi kimliğini oluşturmaya çalışırken psikolojik sorunlarıyla baş etmede zorluklar yaşar. Yaşadığı sorunlarla nasıl baş edeceği bilemez ve o zamanlarda ona destek olup onun yalnız hissetmemesini sağlayacak birileri olmazsa ergen baş etme yolu olarak madde kullanımını tercih edebilir. Düzensiz bir hayat, ailenin çocuğun yanında olmaması, okul hayatında başarı yakalayamayan ergenlerde madde kullanım riski arttığı görülmüştür. Bağlanma stillerinin de madde kullanımında etkilerinin olduğu yapılan araştırmalarla görülmüştür. Türkiye’de yapılan bir araştırmada madde kullanan ergenlerin %48’i kaçıngan bağlanmaya sahiptir (Yıldız, Çiftçi, Yalçın 2020).

Madde Kullanımı ve Eş Tanılar;

  Kişinin başka tanılara da sahip olması madde kullanımını arttırabilecek etkenlerdir. Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), sosyal fobi, anksiyete ve depresyon sigara alkol kullanımına erken yaşlarda başlamasına sebep olur ve madde kullanımını arttırır. Madde kullanımından dolayı tedavi gören ergenlerin %50’sinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve majör depresyon olduğu yapılan araştırmalarda görülmüştür (Yıldız, Çiftçi, Yalçın 2020).

Çocuğumun Madde Kullandığını Nasıl Anlayabilirim?

  Her şeyde olduğu gibi madde kullanımında da erkenden çocuğun madde kullandığını anlamak çok önemlidir. Çocuğun maddeden hemen uzaklaşıp önlem alarak bağımlılığın artması engellenir. Çocukta görülen ani duygu değişimleri, ani öfkelenmeler, odaklanmasının azalması, uyuşuk-sersem hali, gizemli sıradışı davranışlarda bulunması, fazla para harcama ya da fazla para bulundurması, uykusuzluk, gözlerde kızarıklık veya gözünde sorun yokken göz damlası kullanmaya başlaması, arkadaş çevresinde ani değişimler, okulda devamsızlık yapmaya başlaması, kıyafetlerinin değişik kokması gibi davranışlar madde kullananlarda görülen davranışlardandır. 

  Madde kullanımın önlenmesi için okullarda akran destek programları ve aile destek programları var. Bu programlar madde kullanımının fazla olduğu bölgelerdeki okullarda attırılmalıdır. Çocuğun okula devamlılığı ve sosyal aktivitelerde bulunması önemlidir. Kendi kimliğini ararken yalnız bırakılan ergen kendi arayışını yanlış yerlerde bulabilir. Ailenin desteği ve okul önemlidir. Her geçen gün madde kullanımı artarken ve ilk kullanımının küçük yaşlara düşerken küçük bedenlerden zararlı maddeleri uzaklaştırmak ve madde kullanımı önlemek için önleyici destek programları önemlidir. 

Bir sonraki yazıma kadar musmutlu günler dilerim sizlere…

Emine Miray Bingöl

KAYNAKÇA

 Bulut, T., & YEŞİLKAYALI, E. (2020). Çocuk ve gençlerde madde bağımlılığının önlenmesine yönelik programların sosyal çalışma perspektifinden incelenmesi. Sosyal Çalışma Dergisi, 4(1), 27-32.
 KARCI, C. K., GÜRBÜZ, A. A., ÖZDEMİR, F. A., VARMIŞ, D. A., & TAHİROĞLU, A. Y. Madde Kullanan Ergenlerde Psikiyatrik Eş Tanı, Bağımlılık Profili ve Tedavi İsteği: ÇEMATEM Verileri. Bağımlılık Dergisi, 23(1), 1-1.
 Yıldız, D., Çiftçi, A., & Yalçın, Ö. (2020). Bir ÇEMATEM kliniğinde yatan ergen hastalarda madde kullanım eğilimleri, psikososyal travmalar, psikiyatrik komorbiditeler ve cinsiyet farklılıkları. Dusunen Adam, 33(2), 190-202.