BAĞIMLILIK VE UZMANLARIN ÇALIŞMA ALANLARI-YAPILAN ÇALIŞMALAR
Bağımlılık,kişinin kullandığı bir madde,alkol,nesne veya yaptığı davranış üzerinde kontrolünü kaybetmesidir.Kontrolsüzce kullanılan her madde ya da gerçekleştirilen her davranış bağımlılık oluşturma riski taşır.Kişiler hayatta birçok şeye karşı bağımlı olabilir.Örnek:madde,alkol,sigara,kumar,teknoloji veya davranış.(Ögel,2018;Yeşilay Yayınları,2018) Türkiye Bağımlılıkla Mücadele(TBM) Eğitim Programına göre ise bağımlılık, kişinin kullandığı nesne veya yaptığı eylem üzerinde kontrolünü kaybetmesidir. Kullanım/davranış sıklığı azaldığında veya kesildiğinde huzursuzluk, öfke gibi yoksunluk belirtileri görülür. Dünya Sağlık Örgütünün Uluslararası Hatalıkların Sınıflandırılması El Kitabı'nın on birinci revizyonunda madde kullanımına ve bağımlılık davranışlarına bağlı bozukluklar, ağırlıklı olarak psikoaktif maddelerin kullanımı veya belirli tekrarlayan ödüllendirici ve pekiştirici davranışların sonucu olarak gelişir.Bu bozukluklar,çevrimiçi ve çevrimdışı davranışlar olarak ortaya çıkabilir.Bağımlılık oluşumu,birçok etkenin sebep olması sonucu gerçekleşir.Psikolojik ve biyolojik etkenler bağımlılık sürecini etkilemektedir.Kişi ilk olarak merak ve korku duygusu ile kullanımı denemek isteyebilir,merakla birlikte bir kereden bir şey olmaz düşüncesi ile kullanım gerçekleşebilir. Bağımlılık beyinde dopamin adlı nörotransmiteri etkilemektedir. Dopamin, düşünce, his ve motivasyon gibi birçok temel fonksiyonel süreçte yer alır. Kullanılan maddeye bağlı olarak kullanım sıklığı, kullanım süresi, kullanılan madde türüne göre değişiklik gösterse de dopamin hormonunun kullanım sürecine bağlı olarak zarar görmesi sonucu beyin doğru şekilde çalışmamaya başlar ve bağımlılık ortaya çıkar.
UZMANLARIN ÇALIŞMA ALANLARI
Bir bağımlılık uzmanı, insanlarla bağımlılıklarını yenmelerine ve daha iyi yaşam sürdürmelerine yardımcı olmak için çalışır. Bu uzman türü bir tedavi merkezinde veya bir önleme programında çalışabilir ve her yaştan insanlara yardım edebilir. Danışmanlık genellikle işin büyük bir bölümünü oluşturur ve bu tür uzmanlar hem hastalara hem de sevdiklerine tedavi sunabilir. Bir bağımlılık uzmanı ayrıca genellikle bir bağımlılığı tedavi etmeye çalışan bir bağımlı- ve onun çeşitli bakıcıları- tedavi planını oluşturur. Hastanın tedavisini koordine etmek için başkalarıyla çalışmak, genellikle bir bağımlılık uzmanının işinin bir bileşenidir, çünkü çeşitli uzmanlar arasındaki ortak bir çabanın, bağımlıların iyileşmesine yardım etmenin en iyi yolu olduğu düşünülür.Bir bağımlılık uzmanının en önemli işleri arasında, bağımlılıklarla mücadele eden kişilere, bu bağımlılıkların uyuşturucu, yeme bozuklukları, kumar ya da başka herhangi bir madde ya da davranışa sahip olup olmadığı konusunda danışmanlık yapmak yer almaktadır. Genellikle çeşitli danışma aşamaları vardır, çünkü hastalara bağımlılıklarını sürdürürken ve iyileşmeye başladıktan sonra genellikle bu tür yardım sunulur. Bağımlılar sık sık iyileşme sürecindeki ilk adımları atmada yardıma ihtiyaç duyarken, iş, okul ve başkalarıyla sağlıklı ilişkiler içeren bir rutine geri dönmede yardıma ihtiyaç duyabilirler. Bağımlılık uzmanları genellikle hastalarının toparlanma sürecinde hayata uyumlarına yardımcı olur. Bağımlılık uzmanlarının yönlendirdiği danışma oturumları, bağımlı bir sevilenle ilgilenmek için yardıma ihtiyaç duyan aile üyeleri de dahil olmak üzere, bireyi veya bir grubu içerebilir. Bu tipte bir uzman genellikle perde arkasında çok fazla iş çıkarır, çünkü hastalar bir uzman tarafından oluşturulan kapsamlı bir tedavi planına ihtiyaç duyarlar. Bir bağımlılık uzmanı ile hasta arasındaki danışma seansları genellikle tedavi planını yönlendirir, çünkü uzmana bağımlıların ne tür bir yardıma ihtiyacı olduğunu belirlemesi için izin verir. Ek olarak, çoğu bağımlılık uzmanının bir tedavi planı oluşturmak için hastanın kayıtlarını kontrol etmesi ve doktorlarla ve aile üyeleriyle görüşmesi beklenir. Genellikle planı kaydetmeleri gerekir, böylece hastanın bakımına dahil olan diğer pratisyenler ona ulaşabilir. Hasta zamanla düzeldikçe veya daha da kötüye gittiğinde, bağımlılık uzmanının planı buna göre değiştirmesi gerekecektir. Çoğu bağımlılık uzmanının, hastayı tedavi eden diğer uzmanlarla birlikte çalışması beklenir, böylece en iyi bakım verilebilir. Örneğin, hastanın ilerlemesini tartışmak için hemşireler ve sosyal hizmet uzmanlarıyla görüşebilirler; bu da tedavi planını gerektiği gibi değiştirmeye yardımcı olabilir ve bağımlılık yapan davranışların bir sonucu olarak tıbbi bakım gerekliyse doktorlara yardımcı olabilir. Ek olarak, bazı bağımlılar yasal sorun yaşarlar; bu, bağımlılık uzmanı matlarının, davaya dahil olan gözaltı memurları veya mahkeme temsilcileriyle temas halinde olması gerektiği anlamına gelir; çünkü bu tür insanlar, bağımlıların yardım alıp almadığını bilmek isteyecektir.
BAĞIMLILIKLA İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR
Ülkemizde Yeşilay bağımlılık ve bunun önlenmesi adına çeşitli proje ve çalışmalar yapmış ve günümüzde de hala yapmaya devam etmektedir.2015 yılında açıklanan verilere göre yapılan bazı projeler şunlardır; Yalnız Değil Birlikte Karanlıktan Yeşile, Türkiye Alkol Politikaları Değerlendirme Projesi, Sporun Gücü Gençlerle, Sokaktan Sahaya, İnternete Bağlı mıyız? Yoksa Bağımlı mıyız? vb. birçok projeyle bağımlı kişiler topluma, işe, spora kazandırılmıştır.
Semiha Melisa Üzmez
KAYNAKÇA
Ögel,2018; Yeşilay Yayınları,2018.Bağımlılık Nedir?
Bir Bağımlılık Uzmanı Ne Yapar?, Erişim tarihi: 2022,05.15 Netibag.com.
Bağımlılıkla Mücadele Mali Destek Programı Değerlendirme Raporu, 2015, Yeşilay, Erişim tarihi: 2022,05.15
Cok guzel 🙏
YanıtlaSil