ÖZGÜL ÖĞRENME BOZUKLUĞU- EMİNE MİRAY BİNGÖL

ÖZGÜL ÖĞRENME BOZUKLUĞU

Sevgili Psithoth okuyucularım, bu ay nörogelişimsel bozuklukları konu aldık. Ben de sizler için özgül öğrenme bozukluğu hakkında detaylı bilgiler vereceğim.

Özgül öğrenme bozukluğu (ÖÖB) DSM-5’e göre çocuğun yaşı ve zekâsıyla açıklanamayan kişinin bilgi almada yaşadığı problemdir. ÖÖB; dinleme, anlama, konuşma, akıl yürütme, okuma, yazma, matematik gibi alanlarda işlevselliği bozan ve çocuklukta görülen nörogelişimsel bozukluktur (Morrison, J. 2017). ÖÖB olan kişilerin kaygı ve duygudurum bozuklarının yanı sıra en çok DEHB tanısı da alırlar (Altay, Görker, 2018). Okumada bozulmaların olduğu özgül öğrenme bozukluğu yani disleksi, kişinin okurken anlamada, hızda veya hecelemede yaşadığı zorluktur (Morrison, J. 2017). Matematikte zorlanmayla ilgili olan özgül öğrenme bozukluğu yani diskalkuli, kişinin matematiksel işlemleri yapmakta, sayı sayma, sembolleri tanıma, dört işlemde zorluk yaşamasıdır (Morrison, J. 2017). Yazılı anlatım bozukluğu yani disgrafi, kişinin okunaksız el yazısı, yanlış boşluklar bırakması gibi yazarken yaşadığı zorluklardır (Altay, Görker, 2018). Tahtada yazılanı deftere geçirirken zorluk yaşarlar. Yapılan bir araştırmada bunun sebeplerinin yürütücü işlev fonksiyonlarının yetersiz olmasından dolayı olabileceği bildirilmiştir.

Özgül Öğrenme Bozukluğunun Nedenler Nelerdir?

ÖÖB, doğuştandır ve genetik faktörler etkilidir (Morrison, J. 2017). Zekâ ya da görme- işitsel sorunlara bağlı değildir. Merkezi sinir sisteminde oluşan yapısal ve işlevsel bozukluklara bağlı ortaya çıktığı düşünülmektedir (ALTAY, GÖRKER, 2018). Dil becerileri, yürütücü işlev fonksiyonları ve sosyal biliş fonksiyonlarında oluşan bozukluklar sebep olabilir (Altay, Görker, 2018). Çevresel faktörler yani öğrenci-öğretmen ilişkisi, çocuğa doğru yönlendirmelerin verilmemesi ve durumunun takip edilmemesi, ailenin sağladığı destek gibi durumlarda etkiler. Ailede ÖÖB varsa çocukta da olma ihtimali artar. ÖÖB olan kişilerde beyindeki temporal lobun parçası olan planum temporalede genişlik gözlemlenmiştir (Altay, Görker, 2018). Ancak yapılan çalışmalar yine de kesin olarak bir genelleme yapamamaktadır.

Özgül Öğrenme Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?

Okul öncesi dönemde, konuşmanın gecikmesi ve kelimelerin doğru telaffuz edilmesinde çocuğun zorluk çekmesi ve yavaş gelişmesi.
Büyük-küçük, önce-sonra gibi karşılaştırmaların yapılabilmesinde ve kavramların öğrenilmesinde zorluk yaşanması.
İlkokul döneminde, çocuğun zekâ düzeyiyle akademik başarısında uyuşmazlıkların olması. Akademik açıdan çocuğun düşük puanlar alması.
Okumayı öğrenirken zorluk yaşarlar, Harfleri öğrenirken bazı harflerin seslerini öğrenemezler ya da harfin şekliyle sesi birleştiremezler. Hecelemede zorluk yaşarlar.
Yazarken bazı harfleri veya sayıları ters yazarlar. Örneğin; 2-5, b-d ya da “çok” yerine “koç” yazarlar. Noktalamada, kelimedeki ekleri hecelerine ayırırken ve kelime arasında boşluk bırakmada yanlışlar olur.
Basit dört işlem yapmada ve çarpım tablosu ezberlemede güçlük çekerler. Problem çözerken hangi işlemin yapılmasını karar veremezler. Matematik işlemlerinde zorluk çekerler.
Yönelim becerileri gelişmemiştir. Sağ-sol, doğu-batı kavramlarını öğrenmede zorluk çekerler. Sağını solunu karıştırırlar. Zaman kavramlarını karıştırırlar. Hangi ayda olduklarını söylerken Pazar diyebilirler. Saatleri öğrenirken zorlanırlar.
Haftanın günleri, ayları, sayıları saymada zorluk yaşarlar. Sıraya koyma becerileri zayıftır.

Özgül öğrenim güçlü olan çocukta yukarıdaki maddelerin hepsinin olması beklenilmez. Her çocuk kendine özgüdür ve farklı alanlarda zorluk yaşayabilirler.

Tanı ve Tedavi Süreci

Öğrenme zorluğu yaşayan çocuklara RAM’larda veya özel eğitim rehabilitasyon merkezlerinde zeka testleri yapılarak akademik becerileri değerlendirilir. Oradaki uzmanlar tarafından çocuğun hangi alanlarda destek alması gerektiği belirlenir ve tanısı konulur (Tok, Doğan). ÖÖB olan çocuklar sınıfta eğitim aldıkları gibi özel bir eğitim programıyla da desteklenmesi gerekir.

Tedavi aşamasında önemli olan çocuğun geliştirilmesi gereken alanlarının belirlenmesidir. Ailenin tedavi planı hakkında iyice bilgilendirilmesi gereklidir. Çocuğa tedavi planı yapılırken gerçekçi ve kısa süreli programlar yapılmalıdır. Geri bildirim, pekiştirme ve tekrar yapma çocuğun öğrenmesinde çok önemlidir (Altay, Görker, 2018). Ailenin ve öğretmenin çocuğun yeterli ve yetersiz olduğu alanların farkında olarak çocuğa hep destek olması gerekmektedir. Her çocuk kendine özgüdür bu yüzden yaşanan zorlanmalarda her çocukta farklıdır. Çocuğun kendi yaşadığı zorlukları iyi anlamalı ve fark edilmelidir daha sonra da ona özel bir planlama yapılarak devam edilmesi gerekmektedir.

Bir sonraki yazıma kadar musmutlu günler dilerim sizlere...

Emine Miray Bingöl

Kaynakça

Araz Altay, M., & Görker, I. (2018). DSM-5 Kriterlerine Göre Özgül Öğrenme Bozukluğu Tanısı Alan Olguların Psikiyatrik Eştanı ve WISC-R Profillerinin Değerlendirilmesi. Archives of Neuropsychiatry/Noropsikiatri Arşivi, 55(2).

Morrison, J. (2017). DSM-5’i kolaylaştıran: Klinisyenler için tanı rehberi (H.K, Çev.) Ankara: Nobel akademik yayınları (Orijinal çalışma basım tarihi 2014).

Tok, A. İ., & Doğan, Ö. Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Tanı Sürecinin Yönetmelik ve Kararname Bağlamında Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1-25.

PSITHOTH

Bu Blogda Ara

ÖZGÜL ÖĞRENME BOZUKLUĞU- EMİNE MİRAY BİNGÖL

ÖZGÜL ÖĞRENME BOZUKLUĞU

Etiketler

Yorumlar

Yorum Gönder

POPÜLER YAZILAR

GERÇEKLE HAYALİN BİRBİRİNE GİRDİĞİ BİR FİLM: FRACTURED- DORUKHAN SAĞLAM

GOOD WİLL HUNTİNG(CAN DOSTUM)- ÖZGE CEYLAN

SIGMUND FREUD VE AŞKIN PSİKOLOJİSİ-ROJDA ÇELİK

YUNAN MİTOLOJİSİNDE KADIN- Ezgi KAYA