ÇOCUĞUMUN NESİ VAR? NÖROGELİŞİMSEL BOZUKLUKLAR VE HAYAT
Merhaba çok sevgili Psitoth okuyucuları, umarım yeni yıl daha şimdiden size iyi gelmiş ve son günlerdeki ısınan havalarla birlikte kendinizi çok daha mutlu, enerjik ve dolu dolu hissediyorsunuzdur. Bu ay bizim için çok önemli olan, sizin içinse çevreniz veya kendinize dair çok şey bulabileceğiniz bir konuyla geliyoruz. Konumuz nörogelişimsel bozukluklar.
Nörogelişimsel bozukluklar beyin gelişiminin çeşitli faktörlere bağlı olarak farklılaşması sonucu ortaya çıkan anormal beyin gelişimi nedeniyle görülebilen bilişsel, iletişim, davranış ve motor becerilerdeki bozukluklar olarak tanımlanabilir (Aksoy, 2019). Bu bozukluklar çok farklı nedenlerden dolayı ortaya çıkabilmekte ve çok çeşitli sonuçlara sebebiyet verebilmektedir. Bu duruma bağlı olarak ortaya çıkan bazı bozukluklara Otizm, zekâ gerililikleri ve Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu örnek verilebilir.
Bu yazıda bu bozukluklara odaklanmaktan daha çok nörogelişimsel bir bozukluğa sahip tanıdığınız, arkadaşınız, akrabanız varsa ona nasıl yaklaşmalısınız ve onun en iyi halde olabilmesi için neler yapabilirsiniz bunlara değineceğim.
Öncelikle nörogelişimsel bozuklukların belirtileri genelde gelişimin erken dönemlerinde, çoğu zaman da çocuğun okula başlamadan önceki döneminde kendini göstermektedir. Yani, gelişimin çok kritik bir evresinde karşımıza çıkan bu bozukluklara karşı çok dikkatli ve önemli yaklaşılmalıdır. Her şeyden önce çocuğun bu bozukluklara bağlı olarak gelişen davranışlarının onun kendi kontrolü dâhilinde olmadığı göz ardı edilmemelidir. Çok tipik bir örnek olarak halen dahi birçok ebeveyn, dikkat eksikliği yaşayan çocuğuna derslere odaklanmadığı ve ilgilenmediği için tepki göstermekte ve olumsuz bir tavır izlemektedir. Ya da çocuğu öğrenme güçlüğüne sahip olan bir aile, çocuğundaki bu güçlüğün farkında olmadığından çocuğa karşı çok yanlış adımlar atmaktadır. Süreç içerisinde tembel, çalışmıyor, bilerek yapıyor gibi çocuğa haksız sorumluluk yükleyecek davranış ve tutumlardan kaçınılması sürecin daha sağlıklı ilerlemesi için gereklidir. Bunlardan yola çıkılarak söylenilebilir ki buradaki önem arz eden nokta çocuğun davranışları ve gelişim sürecinde izlediği yol titizlikle incelenmeli, bu davranışların nedeninin çocuğun elinde olmadığı unutulmamalı ve bazı durumlarda yapılan müdahaleler yerine gerekli yerlerde kesin olarak bir profesyonelden yardım alınmalıdır.
İkincil olarak önemli olan bu konuda danışılacak uzmanın seçimidir. Her ne kadar bu konuda bilgili olunursa olunsun, seminerler almak ya da bu konuya dair kitaplar okumak davranış bozukluğuna sahip kişi için sizi gerekli uzman haline getirmez. Bir diğer konu da bu gibi durumlarda çocuğun özetimi için aile sınıf öğretmenini sorumlu tutabilmektedir ancak sınıf öğretmenleri çocuğun bozukluğunun fark edilmesi için yardımcı olabilmekle birlikte süreci yönetme konusunda sorumlu olması gereken profesyonel destek değildir. Nörogelişimsel bozukluklar konusunda uzman desteği alınması için mutlaka bir psikolog ya da bir psikiyatriste başvurulmalıdır.
Bir diğer önemli nokta da çocuğun sosyal ilişkilerinin sekteye uğramamasıdır. İnsan sosyal bir varlıktır ve gelişim sürecindeki en önemli şeylerden biri de kişinin çevresindeki kişilerde olan etkileşimidir. İnsan, hayatının her döneminde başka kişilerle ilişki kurmak zorundadır (Ay & Kılıç, 2019). Farklı bozukluklardan kaynaklı çocuğun evde izole edilmesi ya da davranışlarından ötürü çevresiyle olan etkileşiminin azaltılması kesinlikle süreci olumsuz etkileyecektir. Bu durumda çocuğun sosyalleşmesi sekteye uğratılmamalı ve çevresiyle olan etkileşimi devam etmelidir. Ancak bu etkileşim içerisinde tabi ki doğru kişilerle doğru etkileşimlere girmesi de göz ardı edilmemelidir. Daha önce de söylenildiği gibi bu süreç titizlikle yürütülmeli ve çocuğa karşı çok daha hassas olunmalıdır.
Özetlemek gerekirse çeşitli sebepler nedeniyle anormal beyin gelişiminin neden olabileceği nörogelişimsel bozukluklar hayatımızın içinde vardır ve var olmaya da devam etmektedir. Bu bozukluğa sahip bir yakınınız veya tanıdığınız varsa mutlaka ilk olarak bir profesyonel destek alınarak süreç yakından takip edilmelidir. Süreç içerisinde ilk yapılması gereken kişinin böyle bir bozukluğunun olduğunu kabullenilmesidir. Çocuğa bu bilinçte yaklaşılmalı ve davranışlarının haksız sorumluluğu yüklenmemeli, tembel, dikkatsiz vb. gibi etiketler yapıştırılmamalıdır. Sabır ve özenin birlikte yürütüleceği bu süreç içerisinde kendisinin yanında olduğunuzu ve her ne olursa olsun da yanında olacağınızın hissettirilmesi çocuk için önemli noktalardan biridir. Son olarak, çocuğun en iyi şekilde gelişiminin devam etmesi için öğretmeni, okul idaresi, çocuğun hayatındaki önemli kişilerin durumdan haberdar edilerek buna uygun davranmaya teşvik edilmesi son derece önem arz etmektedir. Bu saklanması gereken bir durum olmaktan ziyade gerekli kişilerle paylaşılarak sağlıklı ilerletilmesi gereken bir süreçtir. En nihayetinde bu süreç hassaslık olduğu gibi sabır ve özen de istemektedir.
Dorukhan Sağlam
Yorumlar
Yorum Gönder