ANLIKSAL YETİ YİTİMİ
Yaşam sürecinde her bireyin farklı arzuları, idealleri ve deneyimleri olsa da birçok insan evlenme ve kendi çocuğunu dünyaya getirme gibi çeşitli süreçleri yaşamına dahil etmektedir. Bir anne ve babaya gereksinimli halde dünyaya adımını atan bebek, gelişim sürecinde yaşadığı çeşitli sıkıntılar nedeniyle diğer bebeklerden farklı biçimde yaşamına devam edebilmektedir. Bu farklılıklara önemli bir örnek niteliği taşıyan anlıksal yeti yitimi Dsm-5’te “nörogelişimsel bozukluklar” başlığı altında yer alarak, entelektüel yeti yitimi ve gelişimsel yeti yitimi gibi adlarla da anılmaktadır.
Bu bozukluk, anlıksal olan işlevsellikte bozulmalarla birlikte bireylerin gelişim döneminde ortaya çıkan bir bozukluk olarak ifade edilmektedir. Anlıksal yeti yitiminde görülen fikir yürütme, eleştirme, soyut algılama ve deneyim sonucunda öğrenme gibi anlıksal olarak işlevsellikte bozulmalar ve günlük yaşamda yer alan aktivitelerde görülen kısıtlı işlevselliğin bireylerin gelişim sürecinde ortaya çıktığı bilinmektedir.
Gelişim sürecinde meydana gelen enfeksiyonel ve metabolik rahatsızlıklar, zehirlenme, yetersiz gıda alımı ve down sendromu gibi çeşitli kromozom anormallikleri anlıksal yeti yitiminin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Anlıksal yeti yitimine, dünya genelinde %1-3 oranında rastlanmakta ve bu oranın yarısının kalıtımsal nedenlere bağlı olarak ortaya çıktığı vurgulanmaktadır.
Klinik değerlendirme ve zeka testleriyle varlığını ispatlayan bu bozukluk, yalnızca zihinsel işlevsellikteki bozulmayı değil sosyal uyumdaki bozulmayı da kapsadığından bu bozulmaların derecesine dayalı olarak hafif, orta, ağır ve çok ağır şeklinde sınıflandırılmalara tabi tutulmaktadır. Sınıflandırmalar, zeka puanları düştükçe anlıksal yeti yitiminin ağırlığının arttığını göstermektedir. Dolayısıyla anlıksal yeti yitiminin ağırlığı arttıkça, bireylerin yaşıtlarına kıyasla çeşitli yaşamsal faaliyetlerde belirgin şekilde geri planda kaldığı ve yaşamlarını devam ettirebilmeleri için başkalarının yardımına ihtiyaç duydukları gözlemlenmektedir.
Şeyma Nur Yılmaz
KAYNAKÇA
Bişgin, A., & Bozdoğan, S. T. (2018). Epilepsi ve Anlıksal Yetiyitimi Olan Hastalarda Moleküler Karyotiplemenin Klinik Yararı. Cukurova Medical Journal, 43(Ek 1), 44-48.
Saçan, S., & Gürkan, A. (2016). Zihinsel Yetersizlikten Etkilenmiş Çocukların Aileleri ve Güncel Hizmet Modeleri. 1. Uluslararası Kadın Çocuk Sağlığı ve Eğitimi Kongresi, 55-65.
Kara, Y. (2019). Zihinsel Yeti Yitimi Olan Çocuğa Yönelik Sosyal Hizmet Uygulaması: Bir Vaka Sunumu. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 353-373.
Yorumlar
Yorum Gönder