NÖROPSİKOLOJİDE ÇALIŞMA ALANLARI VE STAJ İMKANLARI
Merhaba sevgili okurlarımız. Uzuun bir aradan sonra tekrar sizlerle buluşmak beni çok heyecanlandırdı. İnşallah sizler de aynı heyecanla yazılarımızı okur ve beğenirsiniz. Gelelim bu sayımızın konusuna gerçi başlıktan anlamışsınızdır ama ben yine de söyleyeyim. Bu ay sizlere psikolojinin en genç alt alanlarından biri olan nöropsikolojiyi tanıtmaya çalışacağım.
Nöropsikoloji beynimizin yapısı ve işlevleri ile davranışlarımız ve zihinsel süreçlerimiz arasındaki ilişkiyi inceler. Bu süreçler dikkat, dil, yönetici işlevler, hafıza, praksis (öğrenilmiş motor aktiviteler), gnosis (beynin daha önceden öğrenilmiş olan bilgileri tanıyabilme yeteneği) ve karar verme yetisi gibi işlevleri kapsamaktadır (Aklınızı Keşfedin, 2020). Aynı zamanda Nöropsikoloji beynimizde oluşan bir deformasyonun bilişsel yeteneklerimiz ve davranışlarımız üzerindeki etkilerini saptamaya çalışan bir alt alandır. Nöropsikolojinin de kendi içinde deneysel, bilişsel, klinik ve adli nöropsikoloji alt alanları bulunmaktadır.
Klinik nöropsikologlar, travmatik beyin hasarı geçiren, beyninde tümör veya enfeksiyon nedeniyle hasar ve bozukluklar bulunan kişilerle çalışmaktadır. Bu alanda özellikle incelenen bozukluklar ise düşünce, afazi, amnezi, agnosias, apraksi, disejecutivos sendromu ve nöro-davranışsal değişiklik bozuklukları olmaktadır. Bu hasar ve bozuklukların kişilerin psikolojilerini nasıl etkilendiğini incelemek için nöropsikolojik değerlendirme adı verilen birçok ölçek ve batarya uygulamaktadırlar (Güçlücan, 2000). Bu sayede kişilerdeki problemin beynin hangi lokalinde olduğunu, hangi tür bir rahatsızlık olduğunu ve bu rahatsızlığın şiddetini saptayabilmektedirler (Yılmaz, 2018). Peki bu onlara ne kazandırır, yani bu işlemleri neden yaparlar? Aslında bu çeşitli değerlendirmeler klinik nöropsikologların kişilere tanı koymalarına, tanı koyduktan sonra ise rehabilitasyon adı verilen bir terapi yöntemini uygulamaya başlamalarını sağlar (Aklınızı Keşfedin, 2020). Örneğin beyin hasarı sonrası dikkat ya da belleği ile ilgili noktalarda sorunlar yaşayan kişilere dikkat rehabilitasyonu veya bellek rehabilitasyonu uygulanabilmektedir (Öktem-Tanör, 2016). Bu sayede kişiler bilişsel becerilerini tekrar kazanabilmekte ve hayat kalitelerini iyileştirebilmektedir (Aklınızı Keşfedin, 2020).
İkinci bir nedenleri ise klinik nöropsikologların nöroloji, nöroşirurji ya da psikiyatri ile ortak çalışmalarıdır (Öktem-Tanör, 2016). Yukarıda bahsi geçen nöropsikolojik değerlendirme için klinik nöropsikoloğa bu alanlardan kişiler gönderilebilir ve kişinin tanısını koymada ya da kişinin rahatsızlığının organik olup olmadığının tespitinin yapılması için yardım isteyebilirler (Öktem-Tanör, 2016). Ya da başka bir neden olarak kişiye cerrahi bir müdahale yapılmadan önce ve yapıldıktan sonra kişinin durum değerlendirmesi için yine klinik nöropsikolog devreye girmektedir. Dördüncü bir neden olarak ise beyindeki sorunun lokalizasyonunu saptama işlemi cerrahi ekibe tavsiye vermek için de kullanılabilmektedir. Ayrıca kişinin değerlendirmelerinin yanı sıra nörorehabilitasyon olarak da geçen terapi yöntemini kişiye uygulayabilmektedirler. Fakat bu terapi yönteminin her hasta için özel bir program oluşturularak uygulanması gerekmektedir çünkü her birey için yaş, kişilik, meslek veya eğitim düzeyi, aile ve sosyokültürel bağlam değişmektedir.
Peki nöropsikoloji alanında ilerlemek isteyen psikoloji öğrencileri için hangi staj imkanları bulunmakta? Bu soruya öncelikle verebileceğim cevap ülkemizde ilk nöropsikoloji laboratuarının açıldığı yer olan İstanbul Çapa Tıp Fakültesi. Nöropsikoloji Derneği lisans düzeyindeki öğrencilere her yaz Çapa Tıp Fakültesi Nöropsikoloji laboratuvarında staj imkanı sunuyor. Buraya stajyer olmak için başvurabilir hastaların tanı, değerlendirme ve rehabilitasyon süreçlerini takip etme fırsatı yakalayabilirsiniz.
Staj imkanlarından faydalanabileceğiniz bir başka yer ise ülkemizdeki devlet veya vakıf üniversitelerinde bulunan araştırma laboratuvarları. Nöropsikoloji başka alanlarla benzer konular üzerinde çalışabildiği için sadece nöropsikoloji labaratuvarlarında değil, deneysel psikoloji, sinirbilim ve bilişsel psikoloji araştırma laboratuvarlarında da staj yapabilirsiniz.
Örneğin İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi DETAE'de bulunan sinirbilim bölümünde fMRG ve PET gibi cihazların nasıl çalıştığını öğrenebilir ve gözlemlerde bulunabilirsiniz. Yine Boğaziçi Üniversitesi hayvan labaratuvarı gibi deneysel labaratuvarları araştırıp staj imkanlarından faydalanabilirsiniz. Yine ODTÜ, Sabancı, Bilkent, Koç, Hacettepe, Istanbul Üniversitesi gibi birçok okulun sitelerinden rahatlıkla labaratuvarlarına bakabilirsiniz. Bu gibi labaratuvarların hangi konular üzerinde çalışmalar yürüttüklerini, hangi hocaların bu çalışmaları yaptığını öğrenip ilgilendiğiniz hocalarla direkt olarak iletişime geçebilir ve stajyer olmak için başvurabilirsiniz.
Son olarak verebileceğim tavsiye ise eğer yabancı bir dil biliyorsanız yurtdışındaki nöropsikoloji laboratuvarlarını da araştırıp araştırma görevlisi olarak çalışma imkanına sahip olabileceğinizdir.
Fatma Nur Ergün
Kaynakça
Yılmaz, G. (2018). Nöropsikolog kimdir ve tam olarak ne yapar? https://www.linkedin.com/pulse/n%C3%B6ropsikolog-kimdir-ve-tam-olarak-ne-yapar-gizem-y%C4%B1lmaz/
https://aklinizikesfedin.com/klinik-psikoloji-ve-noropsikoloji-arasindaki-fark-nedir/
Güçlücan, Z. (2000). Nöropsikoloji bilimi: Tanımı, faaliyet alanları ve ülkemizdeki durumu. https://www.e-psikiyatri.com/noropsikoloji-birimi
Yılmaz, H. (b.t.). Nöropsikolojiye uzanan yol. https://yilmazhakan.wordpress.com/noropsikolojiye-uzanan-yol/
Öktem-Tanör, (2016). Prof. Dr. Öget Öktem Tanör'le nöropsikoloji üzerine. http://www.tpocg.org/blog/prof-dr-oget-oktem-tanorle-noropsikoloji-uzerine
Yıldırım, E. (2015). Hukuk sisteminde adlı psikolog ve noröpsikoloji. https://www.sdplatform.com/Dergi/902/Hukuk-sisteminde-adli-psikolog-ve-noropsikoloji.aspx
Yorumlar
Yorum Gönder