PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU- ALİ AKBULUT

 

PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU

Hiç gerilim filmi izlerken gözleriniz kapatıp şimdi bir şey olacak diye düşündüğünüz oldu mu? Çoğunuz muhakkak böyle hissetmişsinizdir. Ya da tek başınıza karanlıkta yürürken tedirgin hissettiğiniz? Bu tür örnekleri arttırabiliriz sanırım. Bunların hayatınızın ayrılmaz bir parçası olduğunu ve böyle yaşadığınızı düşünün, sanırım hayat oldukça yorucu olurdu. Bu sayımızda kişilik bozukluklarından paranoid kişilik bozukluğu üzerinde duracağız.

Paranoid kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler genelde sürekli kuşku duyan şüpheci, alıngan kuruntulu bireylerdir. Bu bireyler kendilerini çok fazla şekilde savunma eğiliminde olmakla beraber diğer insanların davranışlarını, düşüncelerini kendilerine bir zararları dokunacağı inancı ile algılayarak sürekli olarak dikkatli ve tetiktedirler. Kendileri ile alakalı olmayan sözleri, hareketleri, davranışları kendi üzerine alarak bunlar için tedbir almaları yönünde kendilerini şartlayabilirler. Paranoid kişilik bozukluğu olan bireyler çok çabuk alınırlar ve aşırı gururludurlar. Çok sık kıskançlık ve kincilik gösterdikleri de olmakla birlikte olayları büyültmeye, tartışmalara ve kavga etmeye eğilimleri oldukça fazladır. Dışarıdan baktığınız zaman gözlemleriniz bu kişilerin sıcakkanlı olmadığı mağrur, eleştirmeyi seven kişiler olduğu yönünde olabilir. Haksız oldukları durumların olduğunu kabul etmez ve başarısız olduğu durumları başkalarına yükleyerek akla uygun hale getirmeye çalışırlar (Öztürk & Uluşahin, 2018, s. 428).

DSM-5 tanı ölçütlerine göre aşağıda belirtilen 7 kriterden 4 veya daha fazlasının görülmesi ile erken erişkinlik döneminde başlayıp değişik bağlamlarda ortaya çıkan, başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlayarak başkalarına karşı duyulan genel bir güvensizlik ve kuşkuculuk hali;

1-Yeterli bir temele dayanmadan, başkalarının kendisini sömürdüğünden, kendisine kötülük yaptığından ya da kendisini aldattığından kuşkulanır.

2-Arkadaşlarının ya da çalışma arkadaşlarının kendisine olan bağlıkları ya da güvenilirlikleri ile ilgili yersiz kuşkularla uğraşır.

3-Söylediklerinin kendisine karşı kullanılacağı konusunda endişelendiği için kendisini diğerlerine açmaz

4-Sıradan söz ya da olayları kendisine göre yorumlayarak aşağılama ya da göz korkutma anlamı çıkartırç

5-Sürekli kin besler

6-Hiçbir neden yokken başkalarının davranışlarını kişiliğine ya da saygınlığına bir saldırı olarak

niteler ve bundan dolayı aniden öfkeyle karşılık verir ya da karşı saldırıda bulunur.

7-Eşine ya da cinsel birliktelik yaşadığı kişiye sadakat konusunda yineleyici ve yersiz kuşkulara sahiptir.

Ali AKBULUT

Kaynakça

Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı. (E. Köroğlu, Çev.) Ankara: Hekimler Yayın Birliği.

Öztürk, M. O., & Uluşahin, A. (2018). A. Kümesi Kişilik Bozuklukları. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları (s. 428). içinde Ankara: Bayt Yayınları.