BORDERLİNE(SINIRDA) KİŞİLİK BOZUKLUĞU-YAĞMUR NİLAY CÖMERTPAY

BORDERLİNE(SINIRDA) KİŞİLİK BOZUKLUĞU

Amerikan Psikiyatri Birliği ([APA],2013) tanımlamasında; “Borderline kişilik bozukluğu, genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik koşullar altında ortaya çıkan, kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüselliğin olduğu sürekli bir örüntü olarak” tanımlanmaktadır.

Borderline kişilik bozukluğu (BKB) tanısı, DSM -5 tanı kriterleri kitabına göre belirti kümelerinden beş tanesi ve daha fazlası olması durumunda konulur. Bu kriterler (APA, 2013):

Kimlik karmaşası
Gözünde aşırı büyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında giden, tutarsız ve gergin

kişiler arası ilişkiler

3. Kendine kötülüğü dokunacak en az iki dürtüsellik (para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, güvensiz araç kullanma vb.)

Terk edilmekten kaçınmak için çılgınca çaba gösterme
Uygunsuz yoğun öfke, öfke denetiminde güçlük
Duygulanımda tutarsızlık
Süreğen bir boşluk duygusu
Yineleyici intihar davranışları, girişimleri ya da göz korkutmalar
Zorlanmayla ilişkili gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri.

Borderline inanılmaz derecede damgalanmış bir ruhsal bozukluktur. Ayrıca, tanı alan kişi için genellikle korkutucu olabilmektedir ve tam olarak bir tedavisi yoktur. Damgalanmaya karşı bilinç oluşturmak ve Borderline tanısı almış kişilerin etrafında onları anlayabilecek ve destekleyebilecek insanlar olması için bozukluğa dair bazı noktaların bilinmesi önemlidir. Bu nedenle, Borderline tanısı almış kişilerin bu durumla yaşamak hakkında ne söylediklerini araştırdım. Sizlere Borderline tanısı almış kişilerin sözlerinden beş tanesiyle BKB’yi açıklamak istiyorum.

1.“BKB hayatımın her alanını etkiliyor... İlişkilerim, kimliğim, kariyer seçimlerim, ruh hallerim vs. ‘Ben kim olduğumu bilmiyorum!’ Kim olduğunu bilmemek korkunç, acı verici bir duygu.”

BKB’nin temelinde duygulanımda tutarsızlık ve dürtüsellik yatar. Bu tutarsızlık ve dürtüsellik onların davranışında, modunda, ilişkilerinde, ve kimliklerinde belirgin bir şekilde görülür. Dünya onlar için sürekli yukarı ve aşağı hareket ediyormuş gibidir. Kimliklerindeki tutarsızlık ve dürtüsellik kimlik karmaşasına yol açmaktadır ve bu Borderline’ın en ayırtıcı özelliklerinden biridir. Ben kimim sorusu altında sürekli bir arayış içerisindedirler. Örneğin, kim olduklarını bilmemekten kaynaklı dürtüsel bir şekilde saç tarzı ve renginden, tamamen dış görünüşü değiştirmek ve hatta isim değiştirme gibi eğilimlerde bulunurlar.

2.“Her şey yolundayken bile gitmenizden korkuyoruz. Ve biz de bundan nefret ediyoruz.”

BKB'nin en büyük semptomlarından bir diğeri de terk edilme korkusudur ve bu, ilişkide işler iyi gidiyor gibi görünse bile ortaya çıkabilir. Sürekli insanlar tarafından terk edileceğine veya insanlar için yeterince iyi olmadıklarına dair yaygın bir korku vardır. Terkedilmek ‘gerçek’ veya ‘algınan’ bir durum olabilir. Örneğin, bir arkadaşının planlanmış bir akşam yemeği buluşmasına birazcık geç kalması “ben terk edildim” hissi uyandırmaktadır. Bu durum başkalarına mantıksız görünse bile, BKB ile mücadele eden kişiye çok gerçek gelebilir. Bu nedenle en ufak bir gecikmeye bile çok güçlü tepkiler verebilir, üzülebilir, sinirlenebilir, karşısındakine saldırabilir veya kendine zarar verecek davranışlarda bulunabilir. Ayrıca, BKB'li biri terk edilme korkusundan ve terk edilmeyi engellemek için her şeyi yapar, bu yüzden "yapışkan" veya "muhtaç" olarak görünebilirler.

3.“Her şey çok siyah ya da çok beyaz. Gri bir alan bulmak için çok çalışmamız gerekiyor. Yani, bir şey iyi olduğunda, o gerçekten, gerçekten çok harika.”

BKB’na sahip kişiye göre insanlar ya tamamen mükemmel ve kibar ya da kötü ve inciticidir. Bir orta yol yoktur. Buna bazen bölünme (splitting) ya da siyah-beyaz düşünme denir. Bazı anlar veya günler her şey çok güzel, çok motive, mutlu ve enerji dolu hissederken aniden küçük bir şey olur ve o enerjik ve mutlu insan depresif, mutsuz veya sinirli bir insana dönüşür. Bu değişim bir anahtarın çevrilmesi gibi olur. Örneğin, partnerini dünyadaki en mükemmel kişi olarak görüp onu aşırı severken aniden bir olay neticesinde tetiklenip partnerinden nefret etmeye başlar. Hangi olayın BKB’li kişiye karşısındaki kişiyi mükemmel birinden nefret edilecek kişiye dönüştürdüğü asla bilinmez. Başka bir örnek olarak, çok iyi anlaştığı, sürekli konuşmak istediği ve çok sevdiği bir arkadaşını göklere çıkartırken; bu arkadaşının bir davranışı onu kötü hissettirdiğinde -bu sadece mesaja cevap vermemek veya geç cevap vermek bile olabilir- o kişiden o anda nefret etmeye yerin dibine sokmaya başlar.

4.“Üçüncü derece duygusal yanıklarla yaşamak gibi; her şey sıcak ve dokunmak acı verici.”

Bir diğer ayırt edici kriter ise duygulanımdaki tutarsızlıktır. BKB’li insanlar, birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilen ve çok hızlı değişebilen çok yoğun duygulara sahiptir. Örneğin, bir saat içerisinde çok mutlu hissetmekten aniden çok üzgün hissetmeye ve aniden çok sinirli hissetmeye gidebilirler. Bu durum genellikle “BKB'ye sahip olmak, etrafınızda yumurta kabuğu üzerinde yürümek gibi” olarak ifade edilir. Çevrede olup bitene karşı aşırı reaksiyon gösterirler. Buna bağlı olarak ruh halinin hangi yöne gideceği asla bilinmez ve bazen bu ruh halini kontrol etmek zordur.

5.“Sevgiyi hak etmiyor değiliz sadece çok fazla seviyoruz.”

BKB'li insanlar verecek çok sevgiye sahiptir, o kadar çok ki bunaltıcı olabilir. İlişkiler bazen bir kasırga gibi hissedilebilir, çünkü BKB'li biri genellikle kronik boşluk veya yalnızlık duygularıyla boğuşmalarından kaynaklı birisiyle gerçek bir bağlantı kurduğunda duyguları acele ve yoğun olabilir. Bu, BKB'li biriyle ilişki içinde olmayı zorlaştırabilir, ancak aynı zamanda bu kişinin sunabileceği çok fazla sevgisi olduğu anlamına gelir. Sadece duygularının geri döndüğünü bilmek ve ilişkinin iki taraf için de tatmin edici olduğundan emin olmak için biraz daha güvenceye ihtiyaçları olabilir.

Sonuç olarak aşırı dürtüsellik, terk edilme korkusu ve benlik bütünlüğünde zayıflık ve boşluk duygusu BKB’nin ayırt edici özellikleridir. Bu durumdan kaynaklı sıklıkla yakın, stabil ve anlamlı ilişki kurabilmekte sorunlar yaşarlar. Kendini cezalandırma, acı veren duygulardan kurtulma ve rahatlama aracı olarak genellikle tekrarlayan kendine zarar verme davranışları ve intihar düşünceleri vardır. Ayrıca, BKB kronik boşluk duygusuna bağlı olarak kumar oynama, yeme bozuklukları, tehlikeli araba kullanma gibi yıkıcı davranışlar ile birlikte görülebilir. Stres altındayken halüsinasyon ve hezeyanların eşlik ettiği geçici psikotik durumlar da görülebilir.

Video önerisi: https://www.youtube.com/watch?v=rZdjbLFPr5k&t=84s (Orijinal video, İngilizce)

https://www.youtube.com/watch?v=Ryp5ycqoX6s&t=34s (Türkçe altyazılı)

Yağmur Nilay Cömertpay

Kaynakça:

Amerikan Psikiyatri Birliği DSM- 5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı

RICE-OXLEY, Mike & JOHNSON, Sarah, (25.08.2020). “An illness in the shadows life with borderline personality disorder”, Erişim Tarihi: 13.06.2021, https://www.theguardian.com/society/2020/aug/25/an-illness-in-the-shadows-life-with- borderline-personality-disorder

PSITHOTH

Bu Blogda Ara

BORDERLİNE(SINIRDA) KİŞİLİK BOZUKLUĞU-YAĞMUR NİLAY CÖMERTPAY

BORDERLİNE(SINIRDA) KİŞİLİK BOZUKLUĞU

Etiketler

Yorumlar

Yorum Gönder

POPÜLER YAZILAR

GERÇEKLE HAYALİN BİRBİRİNE GİRDİĞİ BİR FİLM: FRACTURED- DORUKHAN SAĞLAM

GOOD WİLL HUNTİNG(CAN DOSTUM)- ÖZGE CEYLAN

SIGMUND FREUD VE AŞKIN PSİKOLOJİSİ-ROJDA ÇELİK

YUNAN MİTOLOJİSİNDE KADIN- Ezgi KAYA