DELİRYUM-ALİ AKBULUT

DELİRYUM

 
         Herkese merhaba arkadaşlar bu sayımızda size Nörobilişsel Bozukluklar içerisinde yer alan Deliryum’dan bahsedeceğim umarım herkes için keyifli ve verimli bir okuma olur. 
         Deliryum aslında tıp literatürüne baktığımız zaman tanımlanan ilk ruhsal bozukluklardan biri olmakla beraber tanımlamak için otuzdan fazla tıbbi sözcük kullanılmıştır (Güner & Geenen, 2007, s. 37). Akut beyin yetmezliği, akut psiko-organik sendrom olarak da isimlendirilen deliryum birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilmekte olup bütün beyni oldukça hızlı bir şekilde etkileyebilir. Deliryum kısaca bilinç, dikkat gibi birçok bilişsel yetilerimizin, davranışlarımızın ciddi derecede anormallikler gösterdiği bir nörobilişsel bozukluk olarak tanımlanabilir (Öztürk & Uluşahin, 2018, s. 486).
         Deliryumun birçok nedeni olabileceğini söylemiştik. Çoğu kişide deliryumun altında yatan neden tam olarak belirlenemeyip birçok nedenin etkisi olabileceği düşünülür. Deliryumun nedenleri arasında şeker hastalığı, kalp rahatsızlıkları,  sinir sistemi rahatsızlıkları, kafa travmaları gibi bazı sistemik rahatsızlıklarının yanı sıra ilaç veya madde kullanımının etkileri bulunabilir. En belirgin özelliklerinden biri ani başlangıç olan deliryumun belirtileri rahatsızlığın seyri boyunca dalgalanmalar gösterebilmektedir. Deliryum belirtileri önceden tahmin edilemeyecek şekilde meydana gelir ve sıklıkla geceleri daha da kötüleşir. Ayrıca deliryumda bilinç bulanık ve sisli bir şekildedir (Dönmez, Gündoğar, & Demirci , 2007).
         Deliryumda kişi bilinç sislenmesi ve ağır bir algı bozukluğu içerisinde olduğu için dışarıdan şaşkın görülebilir ve anlam verilemeyen davranışlarda bulunabilir. Gün içerisinde bilincinde dalgalanmalar olabileceği gibi bilinci tamamen düzelip davranışlarında bir anormallik olmadığı anlarda yaşanabilmektedir. Bireyin konuşması çok fazla dağınık ve bağlantısız olabileceği gibi hiç konuşma davranışı görünmediği hallerde olabilir çünkü bilişsel yetilerde ileri derecede bir bozulma olduğundan konuşma davranışı çok bozulur, hasta ile iletişim kurulamaz. Birçok defa dediğimiz gibi deliryumda asıl sorun bilişsel yetilerin bozulmasıdır. Bilinçteki bozukluğun yanı sıra deliryumda en önemli bozulmalardan biri de dikkatte gerçekleşelir. Dikkat aşırı derecede dağınıktır. Kişi dikkatini belli bir şeye veremez ve odaklanamaz. Dikkat o kadar bozulmuş bir şekildedir ki muayane sürecini sürdürmek ve tamamlamak bir hayli zordur. Tüm bunların yanında algı, bellek ve soyut düşünme, yargılama gibi birçok yetide bozulmalar olabilmektedir. Unutulmamalıdır ki deliryum geçici bir bozukluk olmasına rağmen kişi yoğun bir bakım içerisinde olmalıdır. Birçok nedenden dolayı olabileceği için tek bir sağaltım yönteminden bahsetmek pek mümkün olmayabilir o yüzden bu bozukluğa neden olan şey kısa sürede belirlenip bu doğrultuda bir sağaltım sürecine girişilmesi gerekir. Kişinin kullandığı ilaçlar gözden geçirilip uyku uyanıklık döngüsü düzenlemelidir. Ayrıca bu rahatsızlığa sahip olan bireyler hareketsiz kalmamalı ve bu esnada desteklenmelidir (Öztürk & Uluşahin, 2018, s. 487-488).

      

      ALİ AKBULUT

Kaynakça

 

Dönmez, M. C., Gündoğar, D., & Demirci , S. (2007). Deliryum: Nedenleri ve Klinik Yaklaşım. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 718-724.
Güner, P., & Geenen, O. (2007). Atlanması Kolay Bir Bozukluk: Deliryum. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(1), 37-46.
Öztürk, M. O., & Uluşahin, A. (2018). Deliryum. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları (s. 486-493). içinde Ankara: Bayt Yayın Hizmetleri