DIE WELLE (2008), YÖNETMEN: DENNIS GANSEL
Film, öğrencilerin Hitler dönemi gibi diktatörlükle yönetilmenin bir daha çok zor olabileceğini savunmalarıyla başlamıştır diyebilirim. Rainer Wenger isimli öğretmenin açıköğretim yoluyla meslek edindirilerek topluma kazandırılmadan önceki hayatında mevcut düzene karşı çıkan, protestocu bir kimliği olduğunu düşündüğümüzde, zamanında tatmin edilememiş bu isteğin tekrar doyurulmak için gün yüzüne çıkabileceği beklendik bir sonuç oldu açıkçası. Şimdi ise çok kısa sürede belli yönergeler takip edilerek grup oluşturma sürecine bir bakalım.
Filmde otokrasi dersi kapsamında bir proje yapabilmek amacıyla, bu yönetim biçiminin kullanıldığı minyatür bir grup olan sınıf grubu kullanılmıştır. Öncelikle öğrencilerin alışmış oldukları şekilde dersin öğretmenine ismiyle hitap etmek yerine soy ismiyle yani Bay Wenger şeklinde hitap etmeleri, sonrasında ise konuşacak olan kişinin ayağa kalkmasının zorunlu olması gibi yönergelerle disiplin yoluyla güç elde etmek istenmiştir. Ardından Bay Wenger öğrencilerin ayağa kalkmalarını isteyip onlardan uygun adım asker yürüyüşü yapmalarını istediğini görüyoruz. Başta çekimser davranan öğrencilerin, hemen alt kattaki sınıfta kendilerine rakip olarak tutulan başka bir grubun varlığından haberdar olduklarında daha çok senkronize olmaları da dikkat çekici başka bir unsurdur. Grubun süregenliği için bir diğer önemli unsur da üyelerinin benzerlik teşkil etmesidir. ''Ben''den ''biz''e dönüşmek için birlik ve beraberliği kuvvetlendirecek yönergelerde bulunulması önemlidir. Grupları tanımlayan bir faktör olarak belirtildiği için grubun saygınlığını artırmak amacıyla tek tip kıyafete geçme kararının alınması ile sonrasında imkanları olanların diğerlerine üniforma desteği sağlaması uyumu sürdürmek için gayret edildiğinin, grubun yavaş yavaş içselleştirildiğinin belirtisidir. Filmde bireyselliğe büyük anlam yükleyen aileye sahip ve okulda son derece ilgi gösterilen bir kişi olan Karo'nun, gömleği giyip giymeme konusunda tereddüt edip sonra vazgeçmesi sahnesiyle; sağlam aile ilişkilerine sahip olmayan, akranları tarafından da alay edilen bir kişi olan Tim'in mevcut okul giysilerini komple yaktığı sahnenin peş peşe gösterilmesi filmin devamında karakterlerin sergileyecekleri davranışları anlayabilmemizde büyük önem teşkil etmektedir. Tim'in kendisini ait hissedeceği bir grubun varlığı, ona yol gösterecek bir rehbere sahip olma düşüncesi ve tabii ki de kimlik edinme isteğinin filmin sonuna kadar ''dalga'' için en büyük fedakarlıkları ve çabayı onun sergileyişini açıklar niteliktedir. Tüm bunları bir kenara koyduğumuzda Tim bir yandan, istediği toplum onayına da kavuşmuştur nitekim. Mesela filmin başında Bomber ve Sinan'ın Tim ile dalga geçtiğini görmekteyiz. Ancak dalga projesi başladıktan ve üyelerin hepsinin beyaz gömlek giyip kendilerine has işaretleri ya da amblemleri gibi birlikteliği teşvik edecek olgulara sahip olduktan sonra Tim'in anarşist olarak tanımlanan iki kişiyle tartıştığı ve yine alay konusu olduğu sahnede, Sinan ve Bomber'in onu korumaya çalıştığına şahit oluyoruz. Ayrıca filmin başında Bomber ve çetesine uyuşturucu verirken Tim'e ismi yerine başka şekilde hitap etmişlerdi; bunu kendi aralarında alay maksadıyla koyulmuş bir lakap olarak değerlendirirsek ve dalgadan sonra yalnızca ismi ile seslendiklerini göz önünde bulundurursak Tim'in beklediği çevre onayı ve toplumda bir kimlik edinme amacına nihayet ulaşmış olduğu bulgusuna varırız.
Grubun süregenliğini korumak, grup oluşumundan sonraki en büyük amaç haline gelmektedir. Dolayısıyla aynı çürük yumurta mantığı gibi grubun kurallarına uymayanlar oluşturulan bu birliği tehlikeye atabileceği için dışlanabilmektedir. Hatta grup üyeleri bu insanları dışlamaktan öte, normal şartlarda yapmayı akıllarından bile geçiremeyecekleri davranışlarda bulunabilmektedir. Filmde, grupça alınan kararlara uymayıp beyaz gömlek giymediği için grup ismine karar verildiği sırada Bay Wenger'in Karo'yu görmezlikten gelmesi; ayrıca grubun üyelerinin Karo'yu ''öteki'' addetmeleri de oluşturulan normlara uyulmaması sonucunda dışlanmanın gerçekleşebileceğinin bir örneğidir. Bunun yanında Karo'nun erkek arkadaşı Marco ile en yakın arkadaşı Lisa'nın ondan uzaklaşmaları da savımızı destekler niteliktedir. Dalgayı destekleyen, onun isim babası olan Marco ile dalgaya karşı çıkan Karo'nun arasındaki bir diyalog Marco'nun da aslında neden dalganın bir üyesi olduğunu açıklayıcı niteliktedir: Dalganın kendisine neyi ifade ettiği sorulan Marco, ''beraberlik'' cevabını verip, ailesiyle ilişkisinin Karo'nun ailesi kadar iyi olmadığı gerekçesini de ekleyerek beklediğimiz sonucu yine bize vermiştir. Aynı Tim gibi Marco'nun da ailevi sorunlardan ötürü bir gruba ait olma ve onu kimliğinin bir parçası olarak görme ihtiyacı olduğunu, ancak Tim'in Marco'ya kıyasla okuldaki sosyal kabul edilirliğinin düşük olmasının onun daha fazla otoriteyi içselleştirmesine yol açtığını göstermiştir.
Grup üyelerinin giderek şehrin birçok yerine dalga amblemini yayması, dalganın sembolü olan el hareketini yapmayanların belli ortamlara alınmaması ve tabii ki Tim'in oluşturduğu internet sitesindeki baskıya maruz kalan kişilerin yorumlarını da göz önünde bulundurduğumuzda, dalga hareketine katılanların sayısının çok fazla arttığını görmekteyiz. Gittikçe büyüyen bu otoritenin, üyelerin bireysel hayatlarında da etkisi gözlenmiştir. Marco'nun Karo'ya fiziksel; Rainer Wenger'in de eşi Anke'ye sözlü şiddet uygulaması içselleştirilmiş otoritenin getirisi olan kendinden güçsüze hakim olma ve canının istediği gibi davranma sonuçlarının örneklerindendir diyebiliriz. Ayrıca Karo'nun gelmediği tiyatro çalışmalarında Dennis'in oradakileri susturup, herkesin rolüne kendisinin karar vermesi ile sonrasında diğerlerinin buna itiraz etmemesi ve hatta başta yapılan demokratik seçimin çok saçma olduğunu savunmalar; Ferdi'nin filmin başında replikleri kendi istediği gibi okurken Dennis'in kendini otorite unsuru saymasından sonra replikleri olması gerektiği gibi yapması da üyelerin otorite duygusunu nasıl içselleştirdiklerini göstermektedir.
Son olarak yine filmin başında, su topu maçında Sinan ve Marco'nun aynı takımdan olmalarına rağmen paslaşmayıp, ilerleyen sahnelerdeki -dalga destekçilerinin de gelmesinin etkisi ile- su topu maçı sırasında paslaşıp sayı almaları da grupla özdeşleşmiş olduklarının bir başka kanıtıdır.
Teşekkürler,
Zehra Şeniz Güç
Yorumlar
Yorum Gönder