GÖSTERMECİLİK BOZUKLUĞU (TEŞHİRCİLİK, EGZİBİSYONİZM)
Bir kişinin cinsel çekim hissettiği alışılmadık nesne veya eylemler, tekrarlayıcı ve normalin dışında sapmalar varsa bu durum parafili olarak tanımlanır ancak bir kişinin parafiliye sahip olması o kişinin tedaviye ihtiyacı olduğu anlamına gelmez. Tedavi ihtiyacı parafili de bozukluk varsa ortaya çıkmaktadır. “Parafili bozukluğu; “kişide strese veya işlevsellikte düşmeye neden olan ya da tatmini kişisel bir zarara veya diğerlerine zarar verme riskine yol açan bir parafilidir.’’ (APA, 2013, s.685-686’ dan aktaran Duman, 2018).
Birçok parafili bozukluğu vardır. Bazı parafili bozuklukları suç sayılmaktadır. Bunlardan biri göstermecilik bozukluğu yani teşhirciliktir. Göstermecilik bozukluğu, bireyin en az 6 ay boyunca devam eden, cinsel organını beklenmedik birine, beklenmedik bir zamanda onaysız bir biçimde gösterme ve bu şekilde cinsel uyarılma durumudur (DSM-5, 2013). Bu bireylerde teşhir dürtüsü üst düzeyde yaşanırken buna paralel olarak kaygı ve huzursuzlukta tetiklenir. Kişi karşısındaki bireyi şok etmeye ve utandırmaya çalışır. Teşhir sonucunda teşhirci kaçma eğilimine sahiptir ve bu eylemi gerçekleştirirken yasal sonucunu düşünmeden dürtüsel bir biçimde hareket eder (Krıng, A.M., Johnson, S.L., Davinson, G., Neale, J., 2017).
Göstermecilik bozukluğu genellikle ergenlik çağlarında ortaya çıkar. Araştırmalara göre, parafili bozuklukları ile madde kullanımı ve intihar girişimleri arasında bir bağlantı olduğu saptanmıştır. Araştırmalar gösteriyor ki göstermecilik bozukluğu erkeklerde kadınlara göre yüksek oranda rastlanmaktadır. Aynı zamanda göstermecilik bozukluğu olan bireyler diğer parafili bozukluklarını da yaşayabilmektedirler (gözetlemecilik, sürtünmecilik bozukluğu gibi). Göstermecilik bozukluğunun nedenleri tam olarak bilinmese de bu bozukluğa sahip bireylerin geçmiş ilişki öykülerinde bozukluk, bilişsel bozukluklar ya da istismar öykülerine rastlanmaktadır (Kring, A.M, ark., 2017).
Suç olarak sayılan göstermecilik bozukluğuna sahip kişiler, çoğunlukla kendi istekleri doğrultusunda tedavi olmak istemezler. Genellikle adli kurumlar aracılığı ile yönlendirilirler dolayısıyla bu bireylerin tedavileri oldukça önemlidir. Bu bireyler sadece ceza alarak topluma kazandırılamazlar. Hem toplumu korumak hem de onları topluma yeniden kazandırabilmek için doğru terapi şarttır. Bu bozukluğun tedavisinde çeşitli metotlar uygulanabilir. Kişiler suçlu kabul edildikleri için bozukluğu inkar etme eğilimindedirler, bu nedenle tedaviye yaklaşım zordur. Motivasyon arttırıcı, empati yeteneğini güçlendirici çalışmalar uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra kişilere bilişsel davranışçı terapi ile düşünceyi değiştirmeye yönelik yaklaşımlar katkı sağlamaktadır. Teşhirciler genellikle yanlış inanışlara sahiptirler örneğin; bir teşhirci kendini yanlış inanışlarla savunabilir, suçlamayı hatalı atfedebilir, niyetini inkar edebilir, kurbanını alçaltabilir, sonuçları azımsayabilir, suçlamanın nedenini saptırabilir ya da kendini haklı bulabilir. Bunlara örnek cümleler aşağıda verilmiştir:
‘’O öyle giyinerek bunu istiyordu.
Sadece işeyecek bir yer arıyordum.
Zaten kaltağın tekiydi.
Ona hiçbir zaman dokunmadım, o yüzden onu incitmiş olamam.
Birine tecavüz etmiş değilim.
Eğer kızlarla nasıl çıkılacağını bilseydim onu teşhir etmezdim.’’ (Kring, A.M, ark., 2017).
Bilişsel terapi bu bozulmuş düşünceleri değiştirmeyi ve cinsel sapmaları belirleyip yön vermeyi sağlar. Bunun yanı sıra teşhircinin teşhircilikten aldığı zevki uygun başka fantezilere yönlendirir. Psikoterapiye ek olarak ilaç kullanımı da gerekli hale gelebilir. Teşhir isteği tamamen ortadan kalkmasa da ilgi yönlendirilebilir (Muse M., Frigola G., 2003).
Teşekkürler. Merve Ceren Şafak.
KAYNAKÇA
Duman, N. (2018). Parafililer ve DSM’lerdeki Seyri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 1285-1306.
Krıng, A.M., Johnson, S.L., Davıson, G., Neale, J., (2017). Muzaffer Şahin (Çev.) Anormal Psikolojisi (12. Baskı) (s.337-388) İstanbul:Nobel
Muse, M., & Frigola, G. (2003). La evaluación y tratamiento de trastornos parafílicos. Cuadernos de médicina psicosomatica y psiquiatria de enlace, 65(1), 55-65.
Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan, çev. Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2013.
Parafililer (Cinsel Sapkınlıklar). (t.y.). Erişim adresi https://www.cetad.org.tr/73/sik-sorulan-sorular/44/parafililer-cinsel-sapkinliklar
https://aklinizikesfedin.com/teshircilik-bu-cinsel-parafilinin-nedenleri/
Yorumlar
Yorum Gönder