BAŞKA BİR SAĞLIK DURUMUNA BAĞLI TAKINTI- ZORLANTI BOZUKLUĞU VE İLİŞKİLİ BOZUKLUK- ALİ AKBULUT

BAŞKA BİR SAĞLIK DURUMUNA BAĞLI TAKINTI- ZORLANTI BOZUKLUĞU 

VE İLİŞKİLİ BOZUKLUK

Obsesif kompulsif bozukluk belki de birçok insanın psikoloji alanında ilk defa araştırmalar, okumalar yapmasına neden olan bir başlık olmakla birlikte takıntısı olan ve bu durumlarda kendisini gerçekleştirmekten alıkoyamadığı bir dizi eylemde bulunan çoğu bireyin üzerinde düşündüğü nevrotik bir rahatsızlık. Peki nedir bu OKB? OKB ele alınırken öncelikle obsesyon (takıntı) ve kompulsiyon (zorlantı) kavramlarının anlaşılması gerekir.

Obsesyon bireyin zihninde bireyin isteği dışında gelen düşünceler, fikirler ve dürtülerdir. Birey bu düşünce, fikir ve dürtüleri istese de zihninden çıkaramaz. Birey bu istem dışı düşüncelerin mantığa uygun olmadığının farkında olabilir ancak yapacak bir şeyi yoktur. Obsesyonlar bireyi yoğun bir strese, huzursuzluğa sürükleyebilir. Kuvvetli bir anksiyete hali olabilir. Kompulsiyon ise bireyin obsesyonlar sonucunda maruz kaldığı yoğun stres, huzursuzluk ve kaygıyı azaltmak için kendini yapmak zorunda hissettiği davranışlardır. Her ne kadar en başta takıntının ortaya çıkardığı stresi azaltmak için yerine getirilen bir eylem olsa da zaman içerisinde yineleyici bir şekilde ortaya çıkan ve obsesyonun yanı sıra gerçekleştirilen bu davranış başlı başına kendisi bir sorun oluşturur (Öztürk & Uluşahin, 2018, s. 364).

OKB ilk başlarda tedaviye dirençli bir rahatsızlık olarak nitelendirilse de zaman içerisinde bu düşünce değişmiş tedaviye cevap verildiği ve toplum içerisinde çok daha fazla rastlanıldığı ortaya konulmakla birlikte OKB ile karşılaşılma sıklığı astım ile neredeyse aynı olduğu belirtilmiştir (Bayar & Yavuz, 2008, s. 185). Ayrıca OKB’nin oluş nedenleri arasında genetik, beyin işlevlerindeki değişimler, serotoninin ve dopamin anormallikleri, toplumsal ve kültürel etkenler gibi birçok etmen bulunur (Öztürk & Uluşahin, 2018, s. 370-371).

Obsesif-kompulsif bozukluk tedavisinde ise ilaç tedavisi ve bilişsel davranışçı terapi ayrı ayrı ya da eş zamanlı olarak kullanabilir. Bu yöntemlerin bireylerde bir iyi oluşa yol açtığı belirtilmiştir (Öner & Aysev, 2001, s. 411).

Başka Bir Sağlık Durumuna Bağlı Takıntı-Zorlantı Bozukluğu ve İlişki Bozukluk

Başka bir sağlık durumuna bağlı obsesif-kompulsif bozukluğun belirgin yanı, başka bir sağlık durumunun doğrudan patofizyolojik sonucu olarak ortaya çıkan ve bu durumu açıklamakta başarı sağlayan klinik olarak önemli obsesif-kompulsif ve ilişki belirtilerdir. Bu belirtiler DSM-5 tanı ölçütleri kitabında bahsi geçen A tanı ölçütlerini barındırır. Ayrıca bir sağlık durumu ile ilişki olduğu düşünülen bu belirtiler öykü, fiziksel muayene ya da labaratvar tetkiklerine dayanmalıdır. Tüm bunların yanı sıra ise belirtiler başka bir ruhsal bozukluk tanısı ile de daha iyi açıklanamadığı göz önünde bulunduruluyor olup obsesif-kompulsif ve ilişkili belirtiler klinik olarak belirgin bir soruna yahut sosyal, mesleki, ya da diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya yol açmalıdır (Amerikan Psikiyatri Birliği, 2014, s. 341-342). Aşağıda başka bir sağlık durumuna bağlı takıntı-zorlantı bozukluğu ve ilişkili bozukluğa dair tanı kriterleri verilmiştir;

A. Klinik görünüme takıntılar, zorlantılar, dış görünümle ilgili düşünsel uğraşlar, biriktiricilik, deri yolma, saç yolma, bedene odaklı diğer yinelemeli davranışlar ya da takıntı-zorlantı bozukluğu ve ilişkili bozukluklara özgü diğer belirtiler egemendir.

B. Öykü, fizik muayene ya da laboratuvar bulgularında, bu bozukluğun, başka bir sağlık durumunun doğrudan patofizyoloji ile ilgili bir sonucu olduğuna ilişkin kanıtlar vardır.

C. Bu bozukluk, başka bir ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz

D. Bu bozukluk yalnızca deliryumun gidişi sırasında ortaya çıkmamaktadır.

E. Bu bozukluk, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.

Teşekkürler,
ALİ AKBULUT

Kaynakça

Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı. (E. Köroğlu, Çev.) Ankara: Hekimler Yayın Birliği.

Bayar, R., & Yavuz, M. (2008). Obsesif Kompuslif Bozukluk. Türkiye'de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar (s. 185-192). İstanbul: İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri.

Öner, P., & Aysev, A. (2001). Çocuk ve Ergenlerde Obsesif Kompulsif Bozukluk. Sted, 10(11), 409-411.

Öztürk, M. O., & Uluşahin, N. A. (2018). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Bayt Yayın Hizmetleri.

Türkiye Psikiyatri Derneği Anksiyete Bozuklukları Çalışma Birimi. (tarih yok). Obsesif-Kompulsif Bozukluk: Türkiye Psikiyatri Derneği. Türkiye Psikiyatri Derneği Web Sitesi: https://www.psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/29/obsesif-kompulsif-bozukluk adresinden alındı