ÇOCUKLARDA İDRAR VE DIŞKI ALIŞKANLIĞI PROBLEMLERİ- NİSA SIK

ÇOCUKLARDA İDRAR 

VE 

DIŞKI ALIŞKANLIĞI PROBLEMLERİ

Çocukluk dönemleri gelişim alanlarına göre farklı evrelere ayrılmaktadır. Her bir evrede çocuğun yaşına göre sosyal, zihinsel, bilişsel ve fiziksel gelişim göstermesi beklenmektedir. Gelişimsel evrelerini sağlıklı bir biçimde tamamlayan çocuklarda 18-24 ay da dışkı-idrar boşaltım kontrolünü sağlaması beklenir. Tuvalet eğitiminin kesin bir yaşı olmamakla beraber Freud’un psikoseksüel gelişim kuramına göre çocuk 1.3 yaş arası olan anal dönemde tuvalet eğitimi kazanmaya başladığı evredir. Çocuk bu dönemde dışkı ve idrarını tutma veya boşaltma eyleminin önemini kavramaya başlar ve bundan haz duyar. 3-6 yaş arası fallik dönemde de çocuğun idrarını ve dışkısını tutması ve kuru kalmayı öğrenmesi beklenmektedir. Tuvalet eğitiminin kazanılmasında, bireysel farklılıklar, çevresel koşullar, çocuğun hastalık durumu, tuvaler eğitimini veren kişiden kaynaklanan farklılıklar rol oynamaktadır. (Özkul, 2017)

Tuvalet kontrolü kazanan çocuklar ebeveyinleri ile güvenli bir ilişki kurmuş olurlar. İdrar ve dışkı kontrolünin sağlıklı bir biçimde tamamlanması çocuğun bağımsızlığını ve otonomisini kazandığını gösterir. Çocuk baskı yolu ile tuvalet becerisi kazansa bile ileriki yaşlarında olumsuz etkiler kendini göstermeye başlar. Özgüvensiz, düşük benlik saygısına sahip, stresli durumlarda idrar kaçıran bireylere dönüşmesine sebep olabilir.

idrar dışkı kontrolünde hiç şüphesiz en önemli etken bu eğitimi veren kişilerdir. Tuvalet eğitiminden sorumlu bireylerin hoşgörüsüz, cezalandırıcı, çok sert/ baskıcı tutum göstermeleri; çocuğun sonraki yaşantısında utanma, korku, endişe, gibi duygusal bozukluklar ve aşırı düzen, cimrilik, inatçılık, öfke, saldırganlık gibi davranış bozuklukları göstermelerine neden olabilir. Gevşek, serbest, ilgisiz tutum göstermeleri ise; çocuğun sonraki yaşantısında özgüven eksikliği, sınırsız sevgi gördüğü oral döneme gerilemeye veya ileride bağımlı, boyun eğen, kararsız, isyankar, inatçı, savurgan, düzensiz, dağınık birey olmasına ve anal döneme takılmasına neden olabilir. Ayrıca fizyolojik olarak da enkoprezis ( dışkının istem dışı uygunsuz yere yapılması) ve enürezis ( işeme bozukluğu) gibi boşaltım ile ilgili sorunlar görülebilir (Aydın, 2014) DSM V enüresizmin ölçütleri şunlardır:

1. Yatağa ya da giysilere, istemli ya da istemsiz olarak, tekrarlayan biçimde idrar kaçırma,

2. Bu durumun en az haftada iki kez ya da ardışık üç ay boyunca tekrar etmesi ya da klinik olarak belirgin bir sıkıntıya, ya da sosyal, akademik alanlarda işlevsellikte bozulmaya neden olması,

3. Kronolojik yaşın en az beş olması,

4. Alt ıslatma davranışının (diüretik, antipsikotik ya da SSRI gibi) bir maddenin fizyolojik sonucu olarak ortaya çıkmamış olması.

Yapılan çalışmalar ayda 1 defa dahi idrar yada dışkı kaçırma sorununun davranışsal problemler ile ilişkili olduğunu saptamışlardır. Çocuğun çevresel olarak iyi halde olması, ebeveynlerinin bilinçli ve sorunlu olmaması durumlarında da çocuklarda tuvalet alışkanlığı problemleri görülebilir. Klozet ile yeni tanışan çocuk üzerine oturamadığı takdirde kendine güvende hissetmez ve altına kaçırma tepkisi gösterebilir. Yine okula başlayan çocuk farklı ortam konusunda tedirginliğini altına kaçırma davranışı şeklinde ortaya koyabilir. Çocukların tuvalet eğitiminin sadece fizyolojik ihtiyacın giderilmesi, özbakım konularının dışında ileride ki yaşamlarında da karşılarına çıkar. Çünkü kişilik oluşumu için önemli olan yaş grubu, tuvalet eğitimi alması gereken yaş ile çakışır. Tuvaletini salma eğilimi gösteren çocuklar ileride dağınık, disiplinsiz, güvensiz kişiliklere dönüşürler. Tuvaletini tutma eğilimi gösteren çocuklar ise zorba, aşırı titiz, kaygılı bireyler olabilirler. Tuvalet eğitiminde ki en büyük görevin çocukla ilgilenen kişilerde olduğunu unutmamak gerekir. Güvenli bir ortam sağlanmalıdır. Çünkü güvensiz ortamlarda çocuklar ellerinden gelen en anlaşılır biçimde ( tuvaletlerini tutarak veya salarak) sorunlarını büyüklere duyurmaya çalışırlar. Onları anlamak ve geleceğe daha iyi hazırlmak için tuvalet eğitiminin üzerine gidilmelidir.

Teşekkürler,

Nisa Sık


KAYNAKÇA

Aydın, A. (2014). Eğitim Psikolojisi: Gelişim- Öğrenme- Öğretim (13. bs.).

Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.

Özkul, E. (2017). TUVALET EĞİTİMİ TAMAMLANMIŞ ÇOCUKLARIN, DIŞKIİDRAR KONTROLÜ VE TUVALET BECERİSİ KAZANMALARINI. İstanbul: Maltepe Üniversitesi.