EŞİMİZİ NASIL SEÇİYORUZ? EVRİMSEL PSİKOLOJİYE GÖRE EŞ SEÇİMİ- MERVE CEREN ŞAFAK

EŞİMİZİ NASIL SEÇİYORUZ? 
EVRİMSEL PSİKOLOJİYE GÖRE EŞ SEÇİMİ

Yaşam durağan değildir. Değişim ve gelişim gösterir bizler de yılları kapsayan bu değişime evrim deriz. İnsan davranışlarının gelişimi çok uzun bir zamana dayansa da araştırmaları kısa bir zamana dayanır. Evrimsel psikolojinin araştırmaları özellikle 2000’li yıllarda hız kazanmıştır. Geç keşfedilmiş bir alan olsa da önemli bilgi kaynakları oluşmuştur.

Peki nedir bu evrimsel psikoloji?

Evrimsel psikoloji, genel anlamı ile psikolojik kavramları algılamaya ve insanın sinir sistemi ile zihinsel sürecinin evrimsel aktarımını araştırıp, sinir sisteminin getirdiği davranışların evrimin bir parçası olduğunu öne süren yaklaşımdır. Her canlı evrimin bir parçasıdır ve evrimin en önemli konularından biri de üreme ve buna bağlı olarak eş seçimidir.

Her canlının eş seçiminde cinsiyet belirleyici bir faktördür. Her canlıda değişmeyen tek faktör seçici olan tarafın daha çok yatırım yapan olduğudur. Birçok canlıda dişiler ilişkiye daha çok yatırım yaptığı için seçici olan taraftır. Elbette insanlarda her iki cinsiyetinde yatırımı yüksektir. Bu nedenle seçim sadece kadınlara yönelik değildir.

Evrimsel kişilik kuramına göre kadın ve erkek üremeye yönelik eş seçerler. Bu kurama göre, eş seçimi anne – baba rollerini üstlenmek için çocuğa iyi bir gen ve ekonomik imkan bırakmak için oluşur ancak bunlar dışında cinsiyete göre belirleyici bir çok farklı unsur vardır.

Evrim teorisine göre, Kadınların eş seçim tercihi erkeğin azimli, hırslı ve yetenekli olması ile ilişkilendirilebilir. Bu durum hem kaynak sürekliliğini sağlar hem de çocuğa daha iyi bir gen verebilmek demektir.

Kadınların bir başka eş seçimine yönelik tercihi sosyal rol teorisine göre ekonomik kaynak ve statü açısından daha yüksek olana yöneliktir. Geçmişten günümüze biyolojik sebeplerin yanı sıra sosyal gücün daha etkin olduğunu belirtir.

Erkeklerin eş seçim kriterleri ise daha çok genç olana yöneliktir. Bu durum geçmişten günümüze kadınların üretkenliği ile ilgilidir öyle ki Araştırmalara göre, erkekler kendilerine oranla daha kilolu kadınlara ilgi duyarlar. Paleolitik yani avcılık ve toplayıcılığın hakim olduğu çağdan bulunan figürler tamamen kadın vücuduna ait parçaları kapsar. Bu figürler daha çok kadın cinsel organlarının abartılarak işlenmesi üzerinedir. Bu durum üreme ve bereket ile ilişkilendirilir. (Kapanoğlu, S.,)

Her iki cinsiyetin eş seçimi için tamamlayıcı ihtiyaçlar teorisinden bahsedebiliriz. Bu teoriye göre seçim, karşılıklı ihtiyaçların tamamlanmasına yöneliktir ve ihtiyaçlar tamamlandıkça ilişki güçlenir. (Körük, S.,2019)

Her iki cinsiyet içinde fiziksel görünüm önemlidir. Araştırmalara göre, Kadınların %80 ‘i eş seçiminde ortalama 180 cm boy uzunluğu tercih ederken erkekler, kadınlar açısından bu boy uzunluğunu göz korkutucu bulmuşlardır.

Eş seçiminde her iki cinsiyet içinde simetrinin önemli olduğunu biliyor muydunuz?

Bireyler eşlerinde sağlıklı görünüm tercih ederler. Simetride sağlıklı görünüm açısından önemlidir. Diş, el ve ayak simetrisi cinsel seçilimde büyük bir yol oynar. Simetri kısaca vücudun sağ ve sol bölgesinin aynı orantıda olmasıdır. Bir araştırmaya göre, El, ayak, diş ve yüz yapısı ne kadar simetrik ise, çekicilik düzeyi de aynı oranda artmaktadır. Cinsiyet fark etmeksizin kare ve dikdörtgen olan dişler oval dişlere göre daha çekici bulunmaktadır. ‘‘Bu durum, ayrıca, karşı cinsin iç organlarının ve genetik yapısının da düzgün olduğuna yönelik olan ipuçlarını beraberinde getirmektedir.’’ (Sökmen, M., 2018) Aynı sonuç, el ve ayak simetrisinde de ortaya konulmuştur. Kadınlar karşı cinste ince ve kemikli el tercih etmişlerdir. ‘‘Erkekler kadınların ayak yapısına yönelik olan tercihlerinde, kısa süreli ilişki korelasyonuna daha yatkın çıkmışlardır. Kadınların simetrik olan ayak yapısı, erkeklerin kısa süreli ilişki yatkınlıklarını arttırmıştır. Doğadaki erkekler, en uygun olan eşler üzerinden sürekli bir biçimde döl saçmaya yönelik programlıdırlar. Böylece, genetik aktarımları da artmış olacaktır. Erkekler kadınların diş yapılarından daha çok, kadınların el ve ayak yapılarına önem vermektedir.’’ (Sökmen, M., 2018)

Teşekkürler.

Merve Ceren ŞAFAK

Kaynakça
Körük, S. (2019) Eşimizi Nasıl Seçeriz? Eş Seçimi Üzerine Bir Derleme., 21. Uluslararası Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Kongresi/ 2019 S. (112-117)

KAPANOĞLU, S. Y., & OKAY, B. T. D. (2006). Çinde kadın imgesi (Doctoral dissertation, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).

Sökmen, M. A. (2018). Cinsel Seçilim Sürecinde Dişlerin, Ellerin ve Ayakların Simetrisinin Eş Seçiminde Önemi (Master's thesis, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).

https://evrimagaci.org/evrimsel-psikoloji-nedir-5191

Çetinkaya, H. A. Evrimsel Psikoloji, Ankara Üniversitesi Açık Ders Kaynakları. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/url/view.php?id=7927