PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI- HÜSEYİN GÜZEY

PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI

Klinik Psikoloji:

Klinik psikoloji; kişinin algılama, değerlendirme ve anlama gibi temel zihinsel süreçlerini, bireysel ve toplumsal çapta icra ettiği davranışlarını ve sahip olduğu duygusal profilini inceleyen psikoloji alt dalıdır.

Bu dal, başta ülkemiz olmak üzere birçok ülkede en çok tercih edilen psikoloji alt dallarından birisidir. Bu durumun altında yatan sebep, klinik psikolojinin hem daha serbest ve hususi bir çalışma ortamı sunması hem de birçok vaka tipiyle ilgilenmeye imkân tanıyan geniş bir iş yelpazesine sahip olmasıdır. Ayrıca toplumun düşüncesinde yer edinmiş temel psikolog profilinin klinik psikoloji ile uyuşması, klinik psikolojiyi danışanlarca da daha tercih edilir bir konuma getirmiştir.

Klinik psikologlar, devlet idaresi altında hastanelerde, ruh sağlığı birimlerinde, askerî alanlarda çalışabildiği gibi özel olarak kendi ofisinde ve çeşitli kuruluşlarda da çalışabilmektedir.

Psikometri:

Psikometri, Latince psycho (ruh/zihin) ve metron (ölçüm) kelimelerinden oluşmuş, bireyin duygu, düşünce, davranış gibi temel özelliklerinin istatistiksel ve matematiksel unsurlardan yararlanarak ölçülmesiyle ilgilenen ve bu amaçla test, anket, envanter gibi ölçüm tekniklerini tasarlayan psikoloji alt dalıdır.

Özellikle, direkt gözlemlenemeyen ve saptanamayan zekâ, tutum, beceri ve karakter gibi kısmen soyut unsurları ölçümlemeye imkân tanımasıyla modern psikolojide oldukça önem kazanmıştır. Çalışma prensibinin sık sık matematik ve istatistik gibi pozitif bilimlerle kesişmesi, psikometrinin rasyonel bir kimlik kazanmasında etkili olmuştur.

Psikometristler, kişisel çalışma olanaklarına sahip olmakla beraber genellikle klinik psikoloji ve nöropsikoloji gibi psikolojinin diğer alt dallarıyla çalışır.

Endüstri ve Örgüt Psikolojisi:

Endüstri ve örgüt psikolojisi; firma, şirket ve iş yeri gibi ortamlarda görev alam ve bu ortamların temel problemlerine çözümler üreten psikoloji alt dalıdır.

Bu alt dal esas olarak, işe en uygun işçinin seçilmesi, işçinin maksimum verim ve motivasyonla çalıştırılması ve işçinin çalışma profilinin değerlendirilmesiyle ilgilenir. Bu alt dal, işe en uygun işçinin seçilme sürecinde mülakat soru ve ölçütlerinin hazırlanması ve bu sürecin en doğru şekilde yürütülmesinde görev alır. İşçinin maksimum verim ve motivasyonla çalıştırılma sürecinde işçinin şirkette hangi iş bölümünde azami verimi ortaya koyacağının saptanmasında ve moral-motivasyon gibi temel ruh hâli düzeylerinin en yüksek noktaya taşınmasında görev alır. Son olarak, işçinin çalışma profilinin değerlendirilme sürecinde işçinin ortaya koyduğu verim miktarının tespit edilmesi ve buna uygun olarak maaş, bonus ve prim gibi ödeneklerin düzenlenmesinde görev alır.

Sanayi Devrimi’nin doğuşuyla ortaya çıkan bu psikoloji alt dalı, ilk zamanlarda genellikle şirketlerin kâr/zarar tablosunun değerlendirilmesinde görev almıştı. Ancak şimdilerde bu alt dalın sahip olduğu iş ağı oldukça geniş noktalara taşındı.

Evrimsel Psikoloji:

Evrimsel psikoloji, bireylerin çağlar boyu kazandığı çeşitli ayırt edici özellikleri (akıl, bilinç, bellek, dil vb.) evrimsel süreç arka planında inceleyen psikoloji alt dalıdır.

Bu alt dal, görevini icra ederken sıklıkla taksonomi (sistematik), antropoloji ve biyoloji bilim dallarından faydalanır. Modern bilimde, insanın geçmişine dair çalışmalar yürüten antropolojinin bulguları, psikolojinin gitgide biyolojik bir kimlik kazanmasıyla birleşince bu alt dal günümüzde hak ettiği değeri bulmaya başlamıştır.

“İnsanı diğer canlılardan bir üst noktaya taşıyan akıl olgusu, insanın varlığını koruma amacıyla zekâsını en ideal biçimde kullanması olarak değerlendirilebilir mi? ”, “İnsanın sahip olduğu bilinç (öz farkındalık) olgusu, evrimsel süreçte hangi noktada ortaya çıktı? “, “ Bellek (hafıza) olgusu, insanın genetik aktarım özelliğinin zihne yansımış bir hâli olarak düşünülebilir mi? “, “ Dil olgusu, atalarımız arasındaki iletişimde nasıl bir fonksiyona sahipti? ” gibi soru tipleri evrimsel psikolojinin araştırma ve çalışma disiplinine ışık tutabilir.

TEŞEKKÜRLER,

HÜSEYİN GÜZEY