AYURVEDA
Can sıkıntısı ve karantinanın günlerinden merhaba Psithoth okuyucuları; bu sefer daha farklı bir konseptle, Ayurveda’yla ilgili yazıyorum. Psikolojiden farklı bir konuyla, önerebileceğim bir kitapla (Adı: Ayurveda – Ulli Allmendinger) karşınızdayım. Ancak bu konu bir kitap ismi olmasından çok dahası bir hayat tarzı.
“5000 yıldan daha uzun geçmişe sahip olan, kökleri Hindistan’ın Vedik kültürüne dayanan ampirik bir tıp sistemidir.” Sağlık ve uzun yaşam bilimi olarak anılır ve aslında çok detaylı ve uzun bir konuya sahiptir. Ben sizlere oldukça özetleyici bir şekilde sunmaya çalışacağım. Ve bu karantina günlerinde belki de günlerimizi ve sistemimizi düzene sokabilmemiz için bir nebze fırsat olacaktır. Benim için yararlı olduğunu söyleyebilirim. Umarım sizin de hoşunuza gider;
İngiliz istilasından önce Hindistan’da Ayurvedik okullar ve hastaneler yaygınmış ancak sonrasında Batı tıbbı gelmiş. Şimdi tekrar gün yüzüne çıkmaya başladı ve Batı’da populerleşmeye başladı.
Ayurveda’ya göre sağlık, içsel ve dışsal ortamımız arasındaki dengedir. Ve herkesin kendi yapısı ve buna bağlı olarak yemek tipi, mevsimi ve rutinleri vardır. Yani size uygun olmayan bir hayat tarzında yaşıyorsanız sağlıksız ve mutsuz olursunuz. Örneğin “yiyor yiyor ama kilo almıyor” dediğiniz arkadaşınız bir insan tipiyken, “su içse bile yarayan” arkadaşınız başka bir insan tipidir ve farklı yapıları vardır. Bu insan tipleri 3 tanedir.
1- VATA: Dar vücut hattı, haraketli, zayıftırlar. Ya çok uzun ya çok kısa ve ufak tefektirler. Ten renkleri genellikle koyudur ve kolay bronzlaşırlar. Vata tipi insanlar genellikle kötü bir dolaşıma ve soğuk el, ayaklara sahiptir. Sıcağı ve sıcak iklimleri severler. Huzursuz ve hiperaktif olmalarından mıdır, aynı anda birçok işle uğraşmayı severler ama çok dayanıklı olmadıklarından hemen yorgun düşerler. Öğün atladıklarında kolaylıkla başları döner, enerji düşüklüğü yaşlarlar. Aktif zihinleri olduğundan uykuya dalmakta ya da derin uyumakta güçlük çekebilirler. Genellikle çok rüya görürler. Hastalık kalıpları genelde strese bağlıdır. Psikosomatik sorunlar, kronik kabızlık, sindirim sistemi sorunları…
Hızlı öğrenir ancak hızlı unuturlar. Gerçek sanatçıdırlar. Duyarlı, yaratıcı, yalnızlığı seven bir yapıları vardır. Bir işi bitirmek ya da ilgilendikleri konuda uzun zaman sürdürmeyle sorun yaşarlar. Bir ay ispanyolca’ya başlayıp öbür ay bamnbaşka bir şeye heveslenebilirler.
- Ancak herkesin içinde bu üç insan tipinden parçalar vardır ve siz birazdan yazacağım insan tiplerinden bile olsanız vata yükselmesi yaşayabilirsiniz. Vata olsanız bile vata yükselmesi yaşayabilirsiniz. Bunun sonuçlarında: gaz, şişkinlik, kabızlık, zayıflık ve halsizlik, bel ağrısı siyatik, ciltte kuruluk, kolay kırılan tırnak ve saçlar, hiperaktivite, uykusuzluk, titreme gibi durumlar yaşayabilirsiniz.
- Kuru ya da pişmemiş yiyecekler, turpgiller, kuru bakliyat, kekremsi tatlar, şafak ve günbatımı, sonbahar ve kış başlangıcı Vatayı yükseltir. Çorbalar ve yulaf lapası gibi sıcak pişmiş ve sıvı içeren beslenme düzeni ise iyi gelir.
2- PITTA: Ortalama beden ve iyi kasları vardır. Güneşe karşı duyarlıdır ve kızarmaya meyillidirler. Öğün atlamaktan hoşlanmazlar ve yediklerinde çok yerler. Serin iklimlerde rahat ederler ve egzersiz sırasında çok terlerler. Geç saatlere kadar oturma eğilimleri vardır. Kolay uyur dinç uyanırlar. Doğal lider ve planlamacıdırlar, dominant karaktere sahiptirler. Öğrenmeyi, araştırmayı, entellektüelliği severler. Politikadan hoşlanırlar. Maddi bolluğu ve para harcamayı severler. Çabuk sinirlenirler, sabırsızdırlar ve yıkıcı konuşmalar yapabilirler.
- Ancak herkesin içinde bu üç insan tipinden parçalar vardır ve siz birazdan yazacağım insan tiplerinden bile olsanız pitta yükselmesi yaşayabilirsiniz. Pitta olsanız bile pitta yükselmesi yaşayabilirsiniz. Bunun sonucunda: mide yanması, ağızda ekşi tat, ishal, aşırı terleme, baş dönmesi ve ağrıları, iltahap ve enfeksiyona yatkınlık, kontrol etme ihtiyacı ve katılık.
- Sıcak, acı, yağlı yiyecekler ; turşu gibi fermenteler, turunçgiller, alkol ve sigara, uzun süreli güneşlenme, uzun süreli rekabet, yaz ayları Pittayı arttırır. Baharatsız yiyecekler, sulu meyveler, karaciğer tazeleyici gıdalar iyi gelir.
3- KAPHA: Fiziksel olarak daha ağır bir yapıya sahiptir. Yuvarlak yüz ve geniş vücut hatlarına sahiptirler. Yumuşak ve sıkı bir cilde, kilo almaya, metabolitik yavaşlığa meyillidirler. Tatlıyı çok severler ve duygusal durumları yemelerini etkiler. Uyumayı çok severler ve sabahları yataktan çıkmakta zorlanırlar. Hastalık tipleri kolestrol, diyabet, fibroidler olabilir. Tatlı bir konuşmaları ve uyumlu yapıları vardır. Güvenlik ve konforu severler. Vata’nın terzine bir kez karar verdiklerinde ona hayatları boyunca devam ederler. Arkadaşları az olsa da yakın ve uzun ilişkileri olur. Zaman zaman cimri olabilirler.
- Ancak herkesin içinde bu üç insan tipinden parçalar vardır ve siz birazdan yazacağım insan tiplerinden bile olsanız kapha yükselmesi yaşayabilirsiniz. Kapha olsanız bile kapha yükselmesi yaşayabilirsiniz. Bunun sonucu olarak: hazımsızlık, iştah eksikliği, aşırı kilo, öksürük, aşırı uyuma, ödem, kistler görülebilir. Kış sonu ve ilkbahar, soğuk bulutlu günler, yağlı yiyecekler, tatlı, ekşi, çok süt ürünü ve karbonhidrat, depresyon hali, haraketsizlik yükseltir. Balgam oluşturacak sütlü ve karbonhidratlı ürünlerden kaçınmak, yeşillik, enginar gibi karaciğer temizleyiciler, tatlıdan uzak durmak ve aktif olmak iyi gelir.
Ayurveda insan tiplerini okurken kendinizi ve çevrenizi düşünmüş olabilirsiniz. Ben şahsen vata olduğumu düşünüyorum ve bu kitaptan sonra kendime uygun yaşam tarzını ele almaya başladım. Çünkü modern zamanımızda çeşit çeşit diyetler ortada gezerken aslında en iyi diyetin kendi yapımıza uygun olan olduğunu farkettim. Bu kitabın yazarı da aslında yapınıza (hangi tip olduğunuzun testini yapıp), dilinize bakıyor ve size özel bir diyet programı ve günlük program oluşturuyor. Sık sık Türkiye’ye geliyormuş ve çevremden baya tanıyan olduğunu öğrendim. Bu arada dile bakma sebebi, dilimizin belirli bölgelerindeki renk ve çatlakların hangi organda problem olduğunu işaret etmesiymiş ve bütün bu bilgileri bir olarak ele aldığınızda aslında bu bilge öğretinin insanı ne kadar iyi dinleyip çözerek ortaya çıkardığını gördüm. Şahsen ilginç ve yeni şeyleri seviyorum ve sizin de hoşunuza gittiyse.
Ayrıca herkese iyi gelen bazı pratikler kitabın sonunda yer alıyor.
Nasya denen buruna yağ damlatma işlemini yapmıyorum ancak ; her sabah kalktığımda sıcak suya limon sıkıp onu içiyorum. Çünkü kalkar kalkmaz çay veya kahve içmek vücutta toksinleri arttırıyormuş. Haftada birkaç kere yağ çekme işlemi (ağızda zeytinyağı veya hindistan yağı bekleterek diş sağlığını arttırma) işlemi yapıyorum, sonrasında yoga yapıyorum. Meyveleri başka bir yiyeceğin yanında yememeye, sütlü ürünlerle yumurtayı yan yana koymamaya dikkat ediyorum.
Ayurveda aslında çok detaylı ve derin bir konu. Ben sadece bir özet yaptım ve merak edebileceğiniz yerleri açık bıraktım. Gerek internetten gerekse kitaptan devamına bakabilirsiniz ve günlerinizi ilginç bir şey öğrenerek geçirmeye başlayabilirsiniz!
Teşekkürler.
NASİRA CANSEV BUKHARİ
Yorumlar
Yorum Gönder