SİGARA BAĞIMLILIĞI- MUHAMMED ALİ GOZEL

SİGARA BAĞIMLILIĞI

Dünya genelinde ve ülkemizde başta sigara olmak üzere tütün ürünlerinin kullanılması ciddi hastalıklara ve ölümlere yol açmaktadır. Tütün kullanımının yol açtığı hastalıklar nedeni ile her altı saniyede bir insan ölmektedir. Bu sebeplere dayanarak, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tütün kullanımını en yaygın halk sağlığı sorunlarından biri olarak tanımlamaktadır. Tüm dünyada 15 yaş üstü nüfusun yaklaşık %45„inin, ülkemizde ise %43„nün sigara kullanıyor olması, sorunun özellikle gençlik çağında başlayan ve ileri yaşlarda da önemini sürdüren bir sorun olduğunu göstermektedir. Özellikle gençlerde tütün ürünleri kullanımı açısından riskli grupların tespit edilmesi ve tedavi stratejilerinin belirlenmesinde bunların göz önünde bulundurulması, sigara bağımlılığı ile mücadelede erken müdahale etmek için önem kazanmaktadır (1).

Sigara Kullanımı ve Ruh Sağlığı

Psikiyatri hastalarında sigara kullanımı ve madde bağımlılığının genel nüfusa göre daha çok görüldüğü bilinmektedir. Sigara kullanım oranı şizofreni hastalarında %90, bipolar bozuklukta %70, başka psikiyatrik bozukluğu olanlarda ise %45-70 arasında bildirilmektedir (2). Sigara içenlerde duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları, madde kötüye kullanımı ve kişilik bozukluklarına da yüksek oranda rastlanmıştır (3). Çocukluk çağında anksiyöz, agresif ve genel olarak nevrotik kişilik özelliklerinin sonraki çağlarda sigara içmeye eğilimli olma ile ilişkili olduğu, ileriye yönelik yapılan bir çalışma ile gösterilmiştir (4). Diğer bir psikiyatrik hastalık olan depresyon da nikotin bağımlılığı açısından önemli bir risk etkenidir. Sigara içme ve depresyon arasındaki bu ilişkinin iki bozukluğa karşı ortak bir genetik yatkınlıktan kaynaklanabileceği öne sürülmüştür (5). Nikotin bağımlılığı açısından diğer risk etkenleri arasında alkol, kokain ve eroin olmak üzere birden çok maddenin kötüye kullanımı yer almaktadır. Özellikle sigara ile madde kötüye kullanımı/bağımlılığı arasında doğrudan ilişki bulunmuş, çalışmaya katılan genç yaştakilerde bu oran daha yüksek çıkmıştır. Alkol kullanırken sigara içmeyi sevenlerin alkolü bıraktıktan sonra sigarayı daha kolay bırakabildikleri görülmüştür (6). Alkol tedavisi öncesi sigarayı bırakanların alkol içme davranışını daha iyi kontrol ettikleri gösterilmiştir (7). Bu nedenle, sigara içmeye devam edenlerin çoğunun psikiyatrik ya da başka sosyal sorunları olma olasılığı yüksektir. Ayrıca, bu kişilerin tütüne daha fazla bağımlı olma olasılıkları da daha yüksek ve sigarayı bırakma olasılıkları daha düşüktür (8)

Tedavisi

Sigara içme davranışı komplekstir ve başlama, bırakma, sürdürme, aralıklı içme ve nüks gibi farklı davranışsal komponentleri vardır. Günümüzde sigarayı bırakmaya yönelik geliştirilen teoriler, bu farklı davranışsal komponentler göz önüne alınarak oluşmaktadır (Tütün Kontrolü Çalışma Grubu, 2014).

En azından birkaç haftadan beri her gün sigara kullanan birinde, nikotinin kesilmesini takiben 24 saat içerisinde aşağıdaki belirtilerden en az 4‟ünün olması nikotin yoksunluğu sendromu olarak tanımlanmaktadır (Kayaalp, 1998).

Sigara kullanan kişilere hekimler tarafından yapılacak görüşme ve öneriler, kişinin sigarayı bırakmasında etkili olup, istekli hastalara 5A, sigara bırakma konusunda isteksiz olanlara ise 5R stratejilerinin uygulanması önerilmektedir. 5A uygulaması hastanın sigara ve sigaranın etkileri konusunda bilgilendirilmesi, sigara bırakma planının hazırlanması, bu aşamada karşılaşılabilecek zorluklar hakkında bilgilendirilmesi ve takibini içerir.

Teşekkürler.

Muhammed Ali Gozel

KAYNAKÇA

1. Demir T. ġ.Ü. Sigara bağımlılığı cerrahpaĢa tıp fakültesi sürekli tıp eğitimi etkinlikleri türkiye„de sık karĢılaĢılan psikiyatrik hastalıklar. Sempozyum Dizisi 2008; 62: 231-238.

2. . Lohr JB, Flynn K. Smoking and schizophrenia. Schizophr Res 1992; 8: 93-102.

3. Black DW, Zimmerman M, Coryell WH. Cigarette smoking and psychiatric disorder in a community sample. Ann Clin Psychiatry 1999; 11: 129-136.

4. Pomerleau OF, Pomerleau CS. Research on stress and smoking: progress and problems. Br J Addict 1991; 86: 599-603.

5. Tezel A. Sigara içme ve depresyon. Anadolu HemĢirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi (2010); 5. 2.

6. Zimmermann RS, Warheit GJ, Ulbrich PM, et al: The relationship between alcohol use and attempts and success at smoking cessation. Addictive Behaviors 1990; 15: 197-207.

7. Miller WR, Hedrick KE, Taylor CA: Addictive behaviours and life problems before and after behavioral treatment of problem drinkers. Addictive Behaviors 1983; 8: 403-412.

8. Benowitz NL. Nicotine addiction. Prim Care 1999; 26: 611-631.

9. home J, Jacobs KA. Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) in a 19th century children‟s book. Eur Psychiatry 2004; 19: 303–306.

10. . Still GF. Some abnormal physical conditions in children. Lancet 1902; 1: 1008- 1012, 1077-1082, 1163-1168.