KÜÇÜK ALBERT DENEYİ-MERVE CEREN ŞAFAK

KÜÇÜK ALBERT DENEYİ

Korku… Korku ne demek? Bireylerin başına kötü bir şey gelme ihtimalinin yarattığı kaygı hissi mi ya da tehlike durumun da verilen bir reaksiyon mu? Peki neden korkarız? Bireyler genellikle kendi düşüncelerinin sebep olduğu duygular nedeniyle korku duyarlar. Düşüncelerimiz ya da bilmediklerimiz bizi korku hissine sürükler. Bilmediğimiz birçok durumdan bize zarar gelip gelmeyeceğini ölçemediğimiz için korku duyarız. Bu nedenle korkuya neden olabilecek durumlardan kaçınır, uzak kalmaya çalışırız. Korku hızı kalp atışlarına, kasların gerilmesine neden olur. Peki korku öğrenilebilen bir durum mudur ya da kişilerin herhangi bir şeyden korkuyor olması bizim sorumluluğumuzda olabilir mi? Bireyleri şartlayarak herhangi bir şeyden korkmayı öğretebilir miyiz? Küçük Albert deneyi tam olarak bize bunların cevabını veren bir korku şartlanmasını aktarmaktadır.

Küçük Albert deneyi Amerikalı davranışçı bir psikolog olan Jhon Watson tarafından uygulanan, korkunun küçük yaşlarda çevresel etkenler sayesinde öğrenilebilen bir refleks olduğunu ispatlamaya çalışır. Bilimsel olarak etik konularda tartışmalar yaratan bu deney Albert adında sekiz aylık bir bebeğe boş bir oda da uygulanmıştır. Albert’a öncelikle ilk kez karşılaşacağı nesneler gösterilip tepkisi incelenmiştir. Bu nesneler; beyaz bir fare, tavşan, yanan kağıt parçaları, köpek, maymun, pelüş bebekler ve maskelerdir. Albert gördüğü bu nesnelere gülümsemiş ve herhangi bir korku tepkisi vermemiştir. Gülümsemesiyle beraber fareyle oynamak ve onu tutmak istemiştir. Deneyin ikinci kısmında ise Albert tekrardan fare ile boş oda da bırakılmış ancak bu sefer Albert fareyi tutmak istediğinde ani ve rahatsız edici bir ses çıkartılarak Albert’ın ağlaması sağlanmıştır. Sesler kesildiğinde ise Albert tekrar fareye yönelmiş ancak Albert her fareye yöneldiğinde tekrar rahatsız edici sesler yinelenmiştir. Bu deney birkaç gün tekrarlanmıştır. Bu deneyin sonucunda küçük Albert, fareden ve gösterilen diğer tüm nesnelerden rahatsız edici herhangi bir ses olmadan da korku tepkisi vermeye başlamıştır. Deney günler sonra tekrarlandığında Albert fareyi görünce korku tepkisi sönmüş ve tepki vermemiştir ancak rahatsız edici ses çıkarılıp, fare gösterildiğinde korku tepkisi yinelenmiştir. Deney sonucunda korku koşullanması ile öğrenilen bilginin diğer bilgilere oranla daha kalıcı olduğu saptanmıştır (Sarıyer, 2019).

TEŞEKKÜRLER. 

Merve Ceren ŞAFAK