KANSER TEDAVİSİNİN PSİKOLOJİK TEDAVİ SÜRECİNDE TERAPİ TEKNİKLERİ- MERVE CEREN ŞAFAK

KANSER TEDAVİSİNİN PSİKOLOJİK TEDAVİ SÜRECİNDE TERAPİ TEKNİKLERİ

Kanser… Yabancı olmadığımız bu kavram bize neler çağrıştırır?
Stres, umutsuzluk, ölüm, korku, mücadele, tedavi ya da öfke… Tüm bu kavramları aklımıza getiren bu hastalık kişiye pek de kolay olmayan bir psikolojik sürece sürükler. Stres… Kişinin bu süreçte stresle baş etme yöntemlerinin olması önemlidir. Kanser, hastalar için stresli bir olgudur. Onkoloji hastalarının tedavileri bütüncül bakış açısıyla planlanır; bu durum birçok doktor, hemşire ve psikoloğun beraber çalışması demektir. Hastalar tanı aldıktan sonra kaygı, suçluluk, çaresizlik, panik hissedebilirler. Bu durumda tedavide sosyal ve duygusal açıdan sorunların çözülebilmesi için psikolojik destek sağlanması önemlidir. Tanı ile beraber oluşabilen en yaygın sorunlar anksiyete (kaygı) ve depresyondur. Kişinin kendini yalnız ve çaresiz hissetmesi de olağandır. Onkoloji hastasının bu durumlarla başa çıkabilmesinin bir yolu grup terapisidir.
Grup terapisi, kişinin ‘‘yalnız olmadığı duygusunu yaşamasını’’(Bahar, 2010), stresin azaltılmasını, yaşam kalitesinin artmasını ve bireye destek vererek kişisel gelişimini sağlar. Grup terapisinin yanı sıra, kahkaha terapileri, BDT, sanat terapileri de uygulanabilir.
Kahkaha hepimizin bildiği gibi bulaşıcıdır. Biri güldüğünde çoğunlukla peşinden biz de kendimizi gülerken bulabiliriz. ‘‘Kahkaha, endorfin salımı ile zihinsel ve fiziksel rahatlama sağlar.’’ (Farifteh, Mohammadi-Aria, Kiamanesh ve Mofid’den aktaran Kardaş Kin, Yıldırım ve Usta Yeşil balkan., 2017) Kahkaha terapisi fizyolojik olarak ağrı eşiğini ve toleransını arttırırken bunun yanı sıra kasların gevşemesini sağlar ve stres hormonu düzeyini azaltıp nefes alıp vermeyi arttırır. (Kardaş Kin vd., 2017) Kahkahanın fizyolojik olduğu kadar psikolojik olumlu etkileri de vardır. Bunları maddeler halinde gösterebiliriz;
Anksiyete, stres düzeyini azaltır.
Umudu, motivasyonu arttırır.
Zihinsel işlem (hafıza gibi) yeteneğini arttırır.
Sosyal etkileşimi (network ağını) arttırır.
Dayanışmayı güçlendirir ve psikolojik iyilik hali sağlar.
Mutluluk düzeyini arttırır. (Ripoll ve Casado’dan aktaran Kardaş Kin vd.,2017)
Kahkaha terapisi yoğun olarak gülmeyi içerir ve en az 20 dakika en fazla 2 saat sürmektedir. Yapılan araştırmalara göre, Kahkaha terapisi kanser hastalarının kanseri farklı bir bakış açısıyla görmesini sağlayarak stres düzeyinde azalma yarattığını göstermektedir. (Kardaş Kin vd., 2017)
Onkoloji hastalarına uygulanan bir başka terapi tekniği de dışavurumculuğu sağlayan sanat terapisidir. Hepimizin birçok kez kötü haber aldığında sözcükler boğazında düğümlenmiştir… İşte bu düğümleri çözemeyip, konuşamadığımızda dışa aktarmanın en etkili yollarından biri sanat materyallerini kullanıp, sanat terapisine katılmaktır. Kanser hastalarında sanat terapisini uygulamak kişinin varoluşunu ortaya koymasına ve hastalığı üzerinde yarattığı gerginliğe tanıdan sonraki geçiş aşamalarını ortaya çıkarmasına yardımcı olur. (Aydın, 2012) Sanat terapisinde önemli olan sanat yeteneği değildir, ortaya çıkartılan sonucun iç dünyanı ne kadar yansıttığındır.
Kanser hastaları için grup terapisi, sanat terapisi, kahkaha terapisi önemli gelişmelere yol açar fakat bunların dışında bilişsel davranışçı terapi de (BDT) vardır. Olayların algılanış biçimini değiştirmeye yönelik olan bu terapi çeşidi, kanser hastaları için kısa sürede çok yararlı olmuştur. BDT kanser hastaları için oldukça yaygın bir kullanıma sahiptir. ‘‘Hastaların kansere yükledikleri olumsuz değerlendirmeleri, yorumları ve anlamları tanımlayıp yeni yapılandırmalar ortaya koymayı, tedavi süreciyle etkili bir şekilde baş edebilmek için başa çıkma davranışları kazanmayı ve bu davranışları uygulamayı amaçlamaktadır.’’ (Soylu., 2014)
Yazımı sonlandırırken, her terapi sürecinin farklı bir noktada kanser hastalarının dünyasına psikolojik iyilik halini getireceğini belirtmek isterim.

Teşekkürler…

Merve Ceren Şafak 

Kaynakça;

Bahar, A . (2010). KANSER HASTALARINA PSİKOSOSYAL YAKLAŞIM. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi , 10 (1) , 105-111 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunihem/issue/2636/33918
Soylu, C . (2014). Kanser Hastalarında Bilişsel Davranışçı Terapi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar , 6 (3) , 257-270 . DOI: 10.5455/cap.20131231033203
Aydın, B. (2012). Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2012;4(1):69-83 doi:10.5455/cap.20120405
Kardaş Kin, Ö., Yıldırım, Y., Usta Yeşilbalkan, Ö. (2017). Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2017;20:1
Bag, B. (2012). Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2012; 4(4):449-464 doi:10.5455/cap.20120427