FARKINDALIK (MINDFULNESS) VE MEDİTASYON ÜZERİNE
Budist meditasyonuna artan ilgi gitgide artarken meditasyonun kullanım alanları, amaçları, çeşitli psikolojik ve fiziksel rahatsızlıkları kapsayan faydalarının ne olduğu da ilgi konularının arasında yer almıştır. (Barinago,2003 Ekman ve diğerleri, 2005. akt. Moore ve Malinowski, 2009).
Meditasyonun pratiklerinin yanısıra farkındalığın iyileştirilmesi, meditasyona köprü oluşu, bireyin psikolojik iyi oluşuna nasıl katkıda bulunduğu tam olarak anlaşılamamıştır (Brown ve ark. 2007). Artan merak ve ilgi ile birlikte Budist meditasyonuna birçok alternatif bakış açısı geliştirilmiştir. Bunlardan bazıları meditasyonun zihinsel ve bilişsel yönüne vurgu yapmasının yanısıra aynı zamanda bilişsel, duygusal ve nörofizyolojik yönlerinin olduğuna dair de yorumlar yapılmıştır ( Cohn ve Polıch, 2006 Corter ve ark., 2005. Akt, Moore ve Molinowski,2009).
Buna paralel olarak yapılan nörolojik bir çalışmada; nöroplastisite (nöronların yeniden yapılandırılması) bulgularına göre meditasyon eğitiminin beynin yapısal ve işlevsel değişikliklere yol açabileceğini öne sürmüşlerdir (Davidson ve diğerleri, 2003 Lazar ve diğerleri, 2005 Lutz ve diğerleri, 2004 akt. Moore ve Molinowski, 2009).
Meditasyonun Budist kaynakları, psikolojik kuramlar ve kanıtlar da göz önüne alınarak bireyin genel psikolojik iyi oluşuna katkıda bulunan gelişim alanlarını kapsayan modeller belirlenmiştir. Bunlar ; motivasyon(niyet), dikkat, biliş ve etki olarak belirlenmiştir(Moore ve Molinowski, 2009).
Yeterli ve ayrıntılı düzeyde meditasyon eğitimi almış insanların bilişsel performansında, ruh halinde ilerlemeler olduğu kaydedilmiştir (Cohn ve Polıch, 2006. Akt, Zeidan, 2010).
Bu bilgiye paralel olarak uzun süre meditasyon uygulaması içerinde yer almış bireylerin dikkat, görsel, uzamsal süreçlerine de olumlu yönde etkisi olduğu tespit edilmiştir (Davidson ve ark., 2003. Akt, Zeidan, 2010). Farkındalık( Mindfulness), dikkatin şimdiki zamana yönlendirilmesi, o “an”da var olabilmesi ve “ben”i yargılamadan kabullenme durumudur (Roemer, 2002 Çatak ve Ögel, 2010. akt, Körükçü ve Kukulu, 2015). Bir diğer deyişle farkındalık, kişinin öznel deneyimlerinin bilinçli takibi ve dikkatin kontrolünün elde tutulmasını gerektirirken; dikkat, merak, açıklık ve kabullenme tutumu içerisinde olmasına da yardımcı olur (Bishop ve ark. 2004. akt, Ebert ve Sedleimer, 2012).
Yapılan çalışmalarda tecrübeli Budist meditasyon uygulayıcıları ile kontrol grubu karşılaştırıldığında sürekli dikkat faktörüyle pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur (Moore ve Malinowski,2009). Elbette ki meditasyon uygulaması yalnızca bir beden ruh aktivitesi değil aynı zamanda yoğun zihin halinin aktif kılınması ve şimdiki zamanda kalabilmesidir. Buna paralel giden bir diğer çalışmada ise; beyin görüntüleme tekniklerinden alınan verilere göre, yoğun meditasyon eğitiminin izlenen dikkat ağlarında yoğunluğu artırdığı tespit edilmiştir (Short ve ark.,2007. akt. Zeidan ve ark.,2010 .)
Farkındalık meditasyonu temel alınarak yapılan çalışmalarda katılımcılara; panik halinde nefes alıp verişi kontrol etmeyi, yemek, yürüyüş , uyku düzeni, vücut dengesi gibi yaşamsal olaylarda otomatik ve dinamik uyaranlara odaklanarak stresli olaylara nasıl tepki vereceğini öğretir (Grossman ve ark.2004. akt. Moore ve Malinowski,2009). Kişi çevresinden ziyade kendi içine dönmesi ve sadece içinde bulunduğu zamana sadık kalması, kendi içinde olup bitenleri dinlemesi ve onları denetim alması açısından insana kaçınılmaz fırsatlar vermektedir. Meditasyon esnasında farkındalığın kişiye ne kadar sürede nasıl bir yanıt vereceği kişinin algısına ve beklentisine göre değişmektedir (Körükçü ve Kukulu, 2013). Meditasyonu farkındalıkla bütünleştirip farkındalığı bir araç olarak kullanarak epey yol kat edilmiştir. Çünkü zihin ancak aktifken yaşamsal değişiklikler gerçekleşebilir. Bu tür zihnin büyük rol oynadığı uygulamalarda ise bütün benliği sürece dahil etmek gerekir (Kabat-Zinn, 2009.Akt, Körükçü ve Kukulu,2015). Kişi yalnızca meditasyon yapmak için bir zorlantı içine girer ve büyülü bir atmosfere kapılıp kendiliğinden bir şeyler olmasını beklerse meditasyonun işe yarar fikrinden uzaklaşacaktır (Boer ve ark. 2003 Akt,Körükçü ve Kukulu, 2015). Son olarak bireyin verim alacağı veya kendisini iyi hissedeceğine olan inancı düşük olduğu sürece bu tür etkinliklerden verim alması güçleşecektir. Yaşamı zengin kılan yaşantılar ise o halde kişi ancak zihnini eğiterek, açık tutarak kalabilmeli ve “an”ı bilerek, hissederek zamanda var olabilmelidir.
Teşekkürler.
Zeynep ERTAN
KAYNAKÇA
Ebert, J., Sedleimer, P.(2012). The effects of mindfulness meditation: A meta-analysis. ,
Mindfulness, 3(3), 174-189.
Zeidan, F. ve ark.(2010). Mindfulness meditation improves cognition: Evidence of brief
mental training. Conscious and Cognition. 19(2), 597-605.
Körükçü, Ö., Kukulu , K. (2015). Beden-zihin-ruh bütünlüğü korumaya yönelik bir program:
Farkındalık temelli stres azaltma programı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar.7(1), 68-80.
Yorumlar
Yorum Gönder