Ana içeriğe atla

BEYİN LOBLARI- ELİF NUR GÜRCAN




BEYİN LOBLARI

Beynin sahip olduğu serebral kortekste bulunan beyin lobları dört bölüme ayrılır. Bu loblar; frontal, parietal, oksipital ve temporal olmak üzere farklı görevlerde beynin işleyişine yardım eder.

Oksipital lobla başlanılacak ve yerine bakılacak olunursa, en arkada yer aldığı görülür. Zaten, “occipital” latin dilinde “kafanın arka kısmı” anlamına gelir (Wade, Tavris & Garry, 2015, s.150). Oksipital lob, görme işlemini gerçekleştirir. Yani beynin visual cortex’i (görme merkezi) burada bulunur. Oksipital loba bir zarar gelmesi üzerine görme merkezi zarar görebilir ve bu durumda bireyde görme algısı zarar görebilir ya da körlük oluşabilir. Kısacası beyinde oksipital lob, "görme" işlevleri için hayati bir önem taşır.
Parietal lob ise görüldüğü üzere oksipital lob ile frontal lob arasında kalır. Bu kelime de Latinceden alınmıştır ve anlamı “duvarlara ait” anlamı taşır (Wade, Tavris & Garry, 2015, s.150). Oksipital ve frontal lobu duvar olarak ele almak gayet mantıklı olur. Beynin bu lobu da somatosesory cortex’i (somatosensoriyel merkez) içerir. Parietal lob acı, dokunma, baskı hislerini ve tüm vücuttaki sıcaklık hislerini içerir. Bu lob, eldeki ve yüzdeki sinyalleri alır. Parietal lob aynı zamanda dikkati ve mekânsal algılamayı da üstlenir.
Temporal lobun yerine bakılacak olunursa kulakların üstünde ve şakakların tam arkasındadır. Yine Latinceden alınan bu kelime “şakaklarla ilgili” anlamını taşır (Wade, Tavris & Garry, 2015, s.150). Diğer lobların görevleri de çok önemli olmakla birlikte, bu lob, daha fazla duygu temalarını içerir. Temporal lob; hatırlama, duygu ve algıyı içerir. Aynı zamanda bul lob, auditory cortex’ini (duyma merkezi) de içerir. Sesleri algılar. Aynı zamanda sol temporal lob, Wenicke’s Area olarak da bilinir. Bu alan konuşulan dili anlama üzerinedir.
Son lob olan Frontal lob; tıpkı isminden de anlaşıldığı üzere beynin en ön kısmında yer aldığı görülür. Bu lob ise motor cortex’i (motor merkez) içerir. Ki bu lob, yaklaşık 600 kasın da rol aldığı istemli yapılan hareketleri kontrol eder (Wade, Tavris & Garry, 2015, s.150). Ayrıca frontal lobun da sol bölümünde Broca’s Area denilen bir kısım bulunur (Temperol lob’un sol kısmında yer alan Wernicke’s Area gibi). Bu kısım bireyin konuşmasıyla ilgilenir. Aynı zamanda kısa zamanlı hafızada özellikle bu lob, çok aktif bir şekilde görev alır (Wade, Tavris & Garry, 2015, s.150). Frontal lob, kreatif (yaratıcı) düşünme, plan yapma ve girişkenlik üzerine de bireyi kontrol eder.
Tüm lobların işleyişleri kısaca bu şekilde, ama asıl önemli olan herhangi birine zarar geldiğinde neyle sonuçlanabileceği. Bunun için mükemmel bir örnek psikoloji literatüründe zaten mevcut: Phineas Gage. Bir demir yolu işçisi olan Phineas Gage, bir iş kazası geçirdiği için, yani Gage’in sol gözünden giren demir kafatasından çıkmasıyla birlikte beynin sol ön lobu yok olan bir adam. Kazadan sonra gözlemlenilen üzere, Gage’in davranışlarında ve kişiliğinde bir değişme görülmüş. Önceden nazik ve işinde iyi bir insanken bu kazadan sonra herkesi tersleyen, küfürbaz ve tahammülsüz biri olmuş. Birçok arkadaşları onun hakkında “O artık Gage değil, başka biri.” Gibi söylemlerde bulunmuş. Bir zaman sonra hem işten atılmış hem de eşiyle ayrılmış. Bilim adamları o zaman (1848) bu nedenin sorununu tam olarak bulamazken, bu günlerde sebebi bulunmuş durumda. Beyninin sol ön lobu (prefrontal cortex), duygu işleme (hissetme, anlama, vb.) ve mantıklı kararlar vermekle yükümlü. Yani bireyin sol ön lobunun olmaması durumunda bireyin algı durumu ve mantıklı kararlar verme mekanizması yerle bir oluyor. Toplumda sağlıklı bir şekilde yaşama ve barınma beynin sol ön lobunu çok ilgilendiriyor aslında. Tıpkı Gage’in başına gelenler gibi prefrontal cortex’in olmaması durumunda toplumda barınma neredeyse imkansızlaşıyor.



Teşekkürler.
Elif Nur GÜRCAN


KAYNAKÇA

Taybaş, Ç. (2018). “Beyin Lobları Kaç Tanedir ve Görevleri Nelerdir?”. Alınan yer: https://sinirbilim.org/
Macmillan, M. (2000). An Odd Kind Of Fame: Stories of Phineas Gage. London: The MIT Press.
Wade, C., Tavris C. & Garry, M. (2015). Invitation to Psychology (6E). Harlow: Pearson Publishing.

Yorumlar

POPÜLER YAZILAR

GERÇEKLE HAYALİN BİRBİRİNE GİRDİĞİ BİR FİLM: FRACTURED- DORUKHAN SAĞLAM

  GERÇEKLE HAYALİN BİRBİRİNE GİRDİĞİ BİR FİLM:  FRACTURED Beynimize ne kadar güvenebiliriz? Biz mi beynimizi yönetiriz yoksa o mu bizi yönetir? Zihnimiz gerçekleri bile saptırabilecek kadar güçlü müdür?  Fractured filmi boyunca işte tam da bu soruları soracaksınız kendinize. Zaman zaman ne olduğu konusunda karmaşaya düşebilir, ne olduğunu tam anlamlandıramayabilirsiniz. Kimi zaman ise tam her şeyin açıklandığını düşündüğünüzde bir sonraki sahne tüm fikirlerinizi altüst edebilir. Gizem, gerilim ve psikoloji konulu filmler ilginizi çekiyorsa bu film tam da size göre olacaktır. Film, evli bir çiftin yolculuğu ile başlamaktadır. Ray ve Joanne Monroe ufak kızları Peri ile birlikte seyahat ederken bir benzin istasyonunda mola verirler. Bu benzin istasyonunda mola verdikleri sırada kızları bir kaza geçirir. Peri inşaat alanının kenarında dururken bir köpek gelir, Ray köpeği korkutmak için taş atsa da köpek Peri’nin üzerine giderek onu korkutur ve korkarak geri kaçan Peri inşaat çukuruna düşer

GOOD WİLL HUNTİNG(CAN DOSTUM)- ÖZGE CEYLAN

  GOOD WİLL HUNTİNG(CAN DOSTUM) Good Will Hunting  Türkçe ismi ile Can Dostum    Matt Damon  ve  Ben Affleck 'i n senaryosunu yazmış olduğu,   Robin Williams ’ın başrolünü oynadığı Oscar Ödülü almış bir filmdir.  Film de yer alan oyuncu Matt Damon ve Ben Affleck Hollywood Sinema dünyasında önemli bir noktaya gelmekle beraber Film ile En iyi Senaryo ödülünü almışlardır Bu ödül ile birlikte sinema yaşamının bir çok alanında yer almışlar ve performanslarını sergilemişlerdir. Geçmişten günümüze filmler ele alındığında psikoloji, eğitim gibi insan ve toplumu ele alan birbirinden farklı birçok alanda filmlerden yararlanmaktadır. Bu nedenle  psikoloji sahasında da kullanılmaktadır  Filmler baktığımız zaman bireyin yaşamını yansıtmak ile beraber kimi zaman kişilerin gerçek yaşam öyküsünden yararlanılarak oluşturulmaktadır.   Filmler alanda fazlasıyla kullanılmaya başlamaktadır şöyle ki sinema terapisi terapi içerisinde yardımcı bir araç olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda filmlerin insan

YUNAN MİTOLOJİSİNDE KADIN- Ezgi KAYA

YUNAN MİTOLOJİSİNDE KADIN Yunan Mitolojisi’nde sık sık karşımıza kadınlar, tanrıçalar çıkar. Hatta bu kadınlar güç savaşçılık ve sembolleri ile bazen erkekleri bile saf dışı bırakabilirler. Örneğin savaşçı, güçlü kimliği ile tanınan Zeyna çok güçlü bir karakter ve mükemmel bir savaş zekâsına sahiptir. Anlatılanlara göre Zeyna o kadar güçlü bir Tanrıçadır ki Tanrıların bile zapt edemediği atlara biner, onlarla uzak diyarlarda savaşır. Baş Tanrı Zeus ve yine güçlü bir karakter olan hikmet tanrıçası, Zeus’un ilk karısı Metis’in kızı olan Athena zekâ ve strateji tanrıçası olarak bilinir. Aynı zamanda Athena sanat ve ilham tanrıçası olarak da bilinir.  Yunan Mitolojisi efsanelerinde de kadın ve kadının mucizeleri sık sık anlatılır. Örneğin Athena’nın Zeus’un kafasının içinden çıktığı ve bu yüzden de Baş Tanrının bütün özelliklerini aldığından bahsedilir. Zeus’un kafası yarılır ve ortaya dans eden, güzelliği ile insanlara ilham veren tanrıça Athena ortaya çıkar ve bütün ölümsüzle

SIGMUND FREUD VE AŞKIN PSİKOLOJİSİ-ROJDA ÇELİK

SIGMUND FREUD VE AŞKIN PSİKOLOJİSİ Aşk şairlerin uydurmasıdır, demiştir Ursula K. Le Guin Malafrena adlı romanında. Peki, şairlerin anlam yüklemeleri sonucu mu aşk insan hayatında bu kadar değerli olmuştur, yoksa aşkın insan hayatında bu kadar değerli olması mı şairleri yazmaya yöneltmiştir. Bu soruların cevabını bilmemekle beraber gelin Freud’un “Aşkın Psikolojisi” kitabını inceleyerek bu konuya ışık tutmaya çalışalım. Freud denince hemen hemen herkesin aklına cinsellik gelir. Çünkü psikoloji ile ilişkili çoğu kavramı cinsellik temelinde açıklamıştır. Aşk kavramı da bunlara dâhildir.  Freud’un yaşadığı dönemde cinsellik, toplumun ahlaki değerlerinden dolayı baskıya maruz kalıyordu. Evlenmeden yaşanan cinsel birliktelikler hoş karşılanmıyor ve ayıplanıyordu. Cinsellikten açıkça söz etmek bile mümkün değildi. Bu durumun getirdiği cinsel eğitim yetersizliği hem erkek hem de kadının yaşantısında zorluklara neden oluyordu. Günümüzde de bu durumun geçerliliğini koruduğunu biliyoruz. Özellik