EMDR- ÖZDEN NUR KARPINAR

GÖZ HAREKETLERİ İLE DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME:

EMDR

Her insan geçmişte belli başlı zorluklara göğüs germektedir. Tüm zorluklar eşit derecede olmadığı gibi bireylerde eşit derecede etkilenmez. Genetik, bilişsel güç ve kişinin sosyal yaşantısı doğrudan duygusal olarak bozucu etki yaratabilir. Elbette her psikolojik sorun travmatik bir geçmişe dayanmayabilir. Ancak EMDR tam olarak travmatik geçmişin merkezinde bulunmaktadır. Bu yöntemde bilinmesi gereken konu “kişi anıyı o günkü duygusal kapasitesi ile kaydeder”anahtar tanımdır. ( Duman R.N., Bayram S., Demirtaş B.,2018) Yani var olan anı işlenmez ve tetikleyici bir durum karşısında olumsuz duygular giderek artar. Kabaca tabiri ile aslında travmatik anıların hazmedilmesi gerekmektedir ve bireyler bunu başaramazsa tetikleyici anılar karşısında kendilerini bir çok probleme göğüs gererken bulabilirler.

EMDR’ın çok geniş bir ruhsal rahatsızlık yelpazesi bulunmaktadır. Travma sonrası stres bozukluğu, savaş stresi, taciz, doğal afet, panik bozukluğu gibi bir çok vakada kullanılabilir. Bu kadar geniş yelpazeli bir tekniğin varlığı ancak ve ancak dayanmış olduğu bilişsel, analitik ve biyolojik yaklaşımlar ile iyi bir teknik haline evrilmiştir. EMDR’ın amacı, temelde olumlu başa çıkma yöntemlerini geliştirmek içindir. Böylece kişi sosyal hayatında iyi ilişkiler kurar. Rahatsızlık veren travmatik anların ise yavaş yavaş silindiği ve bedensel duyumlarında fark edilir derecede azalmalar da hedeflenmektedir.( Duman R.N., Bayram S., Demirtaş B.,2018) EMDR’ın hedefleri kadar ortaya çıkış noktasıda oldukça farklıdır. Francine Shapiro, 1987 yılında rahatsızlık veren, duygusal gerginlik yaratan anılarının ve düşüncelerinin aniden yok olduğunu fark etmiştir. Tekrardan aklına getirdiğinde bir öncekine göre daha az rahatsızlık duymuştur. Bu olayı yalnızca geçen zamana bağlamak yanlıştır. Çünkü Shapiro bu durumu irdeleyerek oldukça şaşırtıcı sonuçlar elde etmiştir. “Rahatsız edici düşünceleri aklına getirdiğinde, gözlerinin kendiliğinden ve hızlı bir şekilde, yukarı ve aşağı doğru verev olarak hareket etmeye başladığını fark etmiştir.”( Duman R.N., Bayram S., Demirtaş B.,2018) EMDR’ın gizemli bir o kadar şaşırtıcı etkisi fark edilmesinin hemen ardından bir dizi araştırma, eğitim ve bilişsel yeniden yapılandırmanın birey için önemini fark etmiştir.
Hızlı, etkili, duygusal durumu ve anıları işleyen tedavinin kullanım şekli oldukça komplikedir. Sekiz aşamadan oluşan EMDR'ın ilk aşamasında bireyin geçmiş öyküsü alınır ardından bir işlem planı tanımlanır. Kişinin izni, bilgisi olmadan elbette bir teknik kullanılmaz. İkinci aşamada onay alınır. Teknik tanıtılır, beklentiler konuşulur. Üçüncü aşama kısmen en önemli aşamadır. Çünkü travmatik anı belirlenir. Yanlış bir anı değerlendirilmesi tedavi için oldukça zorlu yol olacaktır. Anının birey tarafından açıklanması beklenmekte ve onun için temsiliyeti olan bu anının resminin tamamlanması istenir. Ardından olumsuz inancını simgeleyen var olan resme en uygun cümle söylenmesi istenmektedir. Olumsuz inancın ardından resme baktığında neye inanmak istediği sorulur. Bu ise olumlu inanç sistemidir. Duyarsızlaştırma aşamasında danışandan istenen terapistin iki yöne hareket ettirdiği parmağını gözleri ile takip etmesidir. Bu durumun beynin sağ ve sol yarım hemisferinin ilişkiye geçmesi aynı anda anının da göz hareketleri ile yoğunlaştırmasını içerir. Her duyarsızlaştırma ardından terapist belli yönergeler ile sorularını yöneltir. Anıyı bu şekilde işlemek kısmen uykuda olmak gibidir anı işlenirken hızlı göz hareketleri seans sırasında gerçekleştirilir. Bu aşamalar ardından dördüncü aşama gelir. İki yönlü uyarım işleme konur ve bu uyarımın zaman zaman danışanın anlatım akışının kesilmesi anlamına gelmektedir. Danışana neler olduğunu sormak bu aşamanın kilit noktasıdır. Beşinci aşama da ise olumlu biliş artık yerleştirilebilir. Olumlu biliş ise anının bir araya gelmesidir. Altıncı aşama, bedensel tarama ve yedinci aşamada danışan oturumu değerlendirir. Terapistin de danışanı değerlendirdiği güvenli bir şekilde kapanış yapmak hedeflenir. Son ve sekizinci aşama da ise önceki aşamalar değerlendirilir ve kontrol içermektedir. (Shapiro’ dan aktaran Duman, Bayram ve Demirtaş, 2018)
Farklı terapi ekollerinin danışanlar için kuşkusuz önemi oldukça büyüktür. Bunlardan biri olan EMDR ise farklı, hızlı işleyişi ile bireyler açısından bambaşka bir yol çizer. Direkt olarak travmatik anıyı işleyen bir modeldir. Bilişsel açıdan yüksek verim almak mümkün; anıyı olumlu bir biçimde işleyerek sosyal hayatında ve bedensel duyumlarında pozitif değişimler gözlenirken aynı zamanda riskli alanları da mevcuttur. Eğitimleri alınmadan, terapistin yetkinliği olmadan atılan adım sonucu yanlış anı işlenebilir. Bu durum danışan açısından çıkmaz zorlu bir yol demek olacaktır. EMDR terapi tekniği ile toplumsal ve kişisel bir çok zorluk güvenli bir biçimde çözümlenmiştir. İnsanlar tarihin her anında travmatik anılar yaşamıştır. Kimileri en ağır yükleri kaldırırken kimileri ise terapiler ile atlatmaktadır. Terapi yoluna başvurmak zorluğu atlamak için en doğru yol olabilmektedir. EMDR ise terapinin öneminin yanı sıra anılarımızı işlemenin önemi göstermektedir.

TEŞEKKÜRLER.

ÖZDEN NUR KARPINAR

KAYNAKÇA:

DUMAN, R. N., BAYRAM, S., & DEMİRTAŞ, B. EMDR: Olgu Sunumları. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 1(1), 142-164.