Sürpriz! "DUYGU BUĞA İLE FLÖRT ŞİDDETİ" Adlı Röportajımızla Sizlerleyiz! - Zeynep Şevval Büyükizgi

DUYGU BUĞA İLE FLÖRT ŞİDDETİ

Bu ay “İlişkiler” temasını ele alıyoruz ve romantik ilişkilerde çok büyük öneme sahip “Flört Şiddeti” konusunda, değerli hocamız Duygu Buğa ile çok keyifli bir röportaj gerçekleştirdik. 

Duygu Buğa, 2002 yılında Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü'nden mezun oldu. 2009 yılında Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde Sosyal Psikoloji yüksek lisansını tamamlayarak Uzman Psikolog unvanını aldı. Eylül 2007 - Ekim 2015 yılları arasında Hürriyet Gazetesi Aile İçi Şiddete Son Kampanyası Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hattı'nda Uzman Danışman olarak görev aldı. İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Sosyal Bilimler Doktora programında eğitimine devam etmektedir. 

Öncelikle sağlıklı bir ilişkiyi nasıl tanımladığınızdan bahsedebilir misiniz? 

Sağlıklı ilişki, mutlaka sevgi ve karşılıklı saygının olduğu, güvenli bir ilişkidir. İyi ve mutlu ilişkiler partnerlerin birbirlerini ilgiyle dinledikleri, birbirlerine ilgi duydukları, birbirleriyle paylaşımlar gerçekleştirdikleri ve en önemlisi ilişki içerisinde partnerlerin eşit hissettikleri ilişkilerdir. İyi, sağlıklı ve mutlu bir ilişkide John ve Julie Gotman tarafından “mahşerin dört atlısı” olarak tanımlanan olumsuz tutumların olmaması gerekir; kişisel eleştiri, aşağılama, sürekli kendini savunma ve duvar örme. Bu tarz tutum ve davranışlar devreye girdiğinde artık sağlıklı bir ilişkiden bahsedemiyor oluyoruz. 

Güvensiz bir ilişkiyi nasıl ayırt edebiliriz? 

Güvensiz bir ilişkinin en belirgin davranışı kontroldür. Partnerlerden birinin diğeri üzerinde kontrol sağlamaya çalışması, onu zorlaması ve/veya güç gösterisinde bulunması güvensiz ve hatta tehlikeliye doğru giden bir ilişkinin habercisidir. Tabiri caizse, güvensiz bir ilişkide şiddetin kokusu gelir. Örneğin “Sen o üstündekini giymesen mi acaba?”, “O arkadaşınla görüşmesen mi?” “Canım ben senin iyiliğin için söylüyorum.” gibi cümleler kontrolün ele alınmaya çalışıldığının bir belirtisi olabilir. Bu tarz durumlarda siz “Hayır!” diyerek sınırınızı koruduğunuzda partnerinizin nasıl davrandığı önem kazanır. Eğer sınırınızı korumanızı olumsuz bir tutumla karşılıyorsa çok dikkatli olmanız gerekir. Güvensiz ve tehlikeli ilişkilerde toplumsal cinsiyet rollerinin önemli bir etkisi vardır. Özellikle “erkek gibi erkek”, “kadının yerini, haddini bilmesi” gibi kavramlar önemlidir. Hegomonik sistemi destekleyen erkeklerde bu tarz tutum ve davranışları net olarak görebiliriz. Hegomonik sistemi destekleyen herkes şiddet uygular demek doğru olmaz fakat bu kişilere dikkat etmekte fayda vardır. “Erkeksi” olma ihtiyacı hisseden bireylerin tahakküm ihtiyacı hissetmesi muhtemeldir. Dediğim gibi her “erkek gibi erkek” şiddet uygular demiyorum, bunun ayırt edilmesinde fayda var fakat dikkat etmek önemlidir. Flört şiddeti büyük oranda erkekten kadına yönelir ve erkekten kadına yönelen şiddet söz konusu olduğunda büyük oranda toplumsal cinsiyet rollerinin etkisini görürüz. 

Flört şiddetini nasıl tanımlarsınız? İlişkide ne gibi durumlar (psikolojik/fiziksel müdaheleler, çatışmalar) flört şiddeti başlığı altında toplanabilir? 

Kısa veya uzun süreli duygusal, romantik, cinsel herhangi bir ilişki biçimi içerisinde veya ilişki bittikten sonra partnerlerden birinin diğeri üzerinde güç ve kontrol ve korku yaratmak amacıyla sistematik olarak güç ve gözdağı kullanması diyebiliriz. Biz şiddeti 5 kategoride inceliyoruz. Fiziksel şiddet en görünür olanıdır. Sıkıca kavramak, itmek, eşya fırlatmak, vurmak gibi fiziksel temas içeren şiddet davranışlarını içerir. Sosyal şiddet izole etme amaçlı, kişiyi çevresindekilerden uzaklaştırarak yardım almasını, çevresindekilerin şiddete maruz kalan kişinin farkındalığını yükseltmesini engelleyecek davranışlardır. Bir diğeri duygusal şiddet; tamamen kişinin özgüvenini yitirmesine yol açacak şekilde aşağılama, küçük görme, eleştirme, dalga geçme, yüksek sesle bağırma gibi davranışları içerir. Ekonomik şiddet dediğimizde ise biraz daha kişinin parası üzerinden kontrol sağlama söz konusudur. Kişinin sahip olduğu parayı bile kontrol etme davranışı gözlemlenir. Bir diğer şiddet türü ise cinsel şiddettir. Flörtte şu konuda çok dikkatli olmak gerekiyor; hazır olmadığınız hiçbir ilişkiye, öpüşmek dahil, hiç kimse sizi zorlayamaz. Flört şiddetinde “Beni sevseydin benimle birlikte olurdun.” gibi karşı tarafın duygularını hedef alan, kişinin istemediği cinsel ilişkilere zorlamaları çok görürüz. 

Bu 5 şiddetin yanına yeni formlar da eklenmeye başladı. Örneğin dijital şiddet; sosyal medya hesaplarını kontrol etmeye çalışma, şifrelerini alma, sosyal medyada yapılan paylaşımlara karar verme olarak karşımıza çıkıyor. Bir diğeri de ısrarlı takip ve taciz yani “stalking”. Bu konuya özellikle dikkat etmek gerekiyor. Siz görüşmek istemediğinizi belirttiğiniz halde ısrarla sizinle görüşmeye çalışması, hediyeler göndermesi, ders çıkışı karşına çıkması, sürekli etrafında olması, telefonla araması, mesaj göndermesi gibi davranışlar ısrarlı takip ve tacizin belirtileridir. Bu durumda yapılması gereken, bunu özellikle belirtmek istiyorum çünkü çok sık karşılaşıyoruz, sadece bir kez ve net bir şekilde “Ben hiçbir şekilde seninle ilişki kurmak istemiyorum.” diye belirtmek ve sonrasında katiyen iletişimi devam ettirmemek. Bu noktadan sonra ne ikna etmek için, ne kavga etmek için hiçbir şekilde o kişiyle iletişim kurulmaması gerekiyor. 

Flört şiddetini bitirmenin en önemli yolu şiddeti paylaşmaktır. Yaşadıklarınızı ailenizle, arkadaşlarınızla, okuldaki hocalarınızla, rehberlikle mutlaka paylaşın. Ailenizden gizli flört etmiş olabilirsiniz, size kızacaklarını düşünüyor olabilirsiniz fakat ailenizle yaşayacağınız en kötü durum dahi sizi şiddete maruz bırakanla yaşayacaklarınızdan daha kötü değildir. Ayrıca arkadaşlarınızı dinlemeniz bu noktada çok önemli. Arkadaşlarımız genelde maruz kaldığımız şiddeti bizden önce fark eder. Bu sebeple onları dinlemekte ve yorumlarını değerlendirmekte büyük fayda vardır. Flört şiddetinde şiddeti uygulayan taraf maruz kalan tarafı arkadaşlarından uzaklaştırmaya çalışır. Sizin yapmanız gereken şey arkadaşlarınızdan uzaklaşmamak ve yanınızda güvendiğiniz insanları tutmaya devam etmektir. 

Bir flört şiddeti mağduru psikolojik olarak nasıl süreçlerden geçer? Bu süreçte psikolojik destek alınmalı mıdır? Alınacaksa ne tür bir destek alınabilir? 

Öncelikle ben şiddete maruz kalan kişilere “mağdur” demeyi uygun bulmuyorum. “Şiddete maruz kalan” demeyi tercih ediyorum. Burada bir mağduriyet söz konusu fakat şiddete maruz kalan insanlar mağdur değil. Sadece özgüvenlerini tekrar hatırlamaya ihtiyaçları var. Bu konuda psikolojik destek önemli çünkü olayı fark etmek ve ne olup bittiğini anlamlandırmak için bir desteğe ihtiyaç var. 

Flört Şiddeti’nin güvensiz ve tehlikeli ilişki olarak ikiye ayırıyoruz. Benim için güvensiz ilişki tehlikeli ilişkiye çok çabuk dönüşebilecek bir ilişki, yani çok ince bir çizgi var burada. Bu bakımdan güvensiz veya tehlikeli ayırt etmeksizin hepsinden kaçınmak, uzak durmak gerekiyor. 

Bu süreçte mutlaka bir psikologdan destek alınmasını, hatta şiddetin kayıt altına alınabilmesi için bu desteğin mümkünse devlet veya üniversite hastanesinden alınmasını tavsiye ederim. 

İlişkide şiddete maruz kalan taraf nasıl bir çözüme başvurabilir? 

Öncelikle maruz kaldığı şiddeti mutlaka paylaşmalı. Ailesine, arkadaşlarına, hoclarına okul rehberliğine anlatmak çok önemli. İkincisi eğer fiziksel ve/veya cinsel şiddete maruz kaldıysa yasal süreçlere başvurulmalı. “Sen bana şiddet uygulayamazsın.” mesajını bir türlü vermek gerekir ve bunun en güzel yolu yasal yollara başvurmaktır. 

Flört Şiddeti mağdurlarının yasal hakları nelerdir? Güvenli alanlarını korumak adına ne gibi taleplerde bulunabilirler? 

Savcılığa suç duyurusunda bulunabilirler. Herkese, özellikle Psikoloji öğrencileri ve ruh sağlığı çalışanlarına, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunu okumalarını öneriyorum. Bu kanunda şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunanların ve tek taraflı ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi amacıyla alınacak tedbirler yer alıyor. Bunların en önemlilerinden biri uzaklaştırma kararı. Haklarımızı çok iyi öğrenmemiz lazım, ve yasal süreç başlattığımızda bunu takip etmek gerekiyor. Bu konuda bir avukattan destek almanız da faydalı olacaktır. 

İlişki öncesi tanışma aşamasında bireyler nelere dikkat etmelidir? Ne tür cümleler, tavırlar şiddet eğiliminin belirtisi olabilir? 

Toplumsal cinsiyet rollerine çok dikkat edin. Tekrar söylüyorum her toplumsal cinsiyet rollerine sıkı sıkıya sarılan kişi şiddet uygulayacak diye bir şey yok ama dikkat etmek lazım. Bu tarz erkeklerin davranışları şöyle: nereye gideceğimize ben karar vereyim, ne yiyeceğimize-içeceğimize ben karar vereyim, kadınlar hesap ödemez ben erkeğim hesabı ben ödeyeyim. Böyle durumlarla karşılaşıyorsanız hoşunuza gitse bile çok dikkatli olmanız gerekiyor çünkü riskli bir davranıştan söz ediyoruz. Toplumsal cinsiyet rollerini sıkı sıkıya benimseyenlere karşı dikkatli olmak gerekiyor. Çünkü hegemonik sistemden gelen geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri erkeğin kadından üstün olduğu söylüyor ve erkeğe de kadına şiddet uygulama ayrıcalığını veriyor. 

İlişkilerde yaşanan sıkıntıların şiddetle sonuçlanmaması için problemli süreç boyunca çiftler nelere dikkat etmelidir? Ne gibi sınırlar çizilmelidir? 

Tabii ki, her türlü sağlıklı ve güvenli ilişkide çiftlerin sağlıklı iletişim kurabilme ve problem çözme becerilerinin olması gerektiğini vurgulamak gerekir. Ancak şiddet bir problem çözme aracı değildir, aksine şiddetin uygulandığı ilişkilerde problem diye ortaya konulan şey aslında şiddetin bahanesidir. Her ilişkide problemler yaşanabilir, burada sınırı çizilmesi gereken tek şey şiddettin kendisidir. 

Son olarak, ülkemizde hangi kurumlar flört şiddetiyle mücadelede önemli rol oynamaktadır? Psikoloji öğrencileri ve ruh sağlığı çalışanları bu kurumlara nasıl destek verebilirler? 

Mor Çatı ve Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği bu alanda iyi çalışan derneklerden ikisi. Sivil toplum kuruluşlarında gönüllü olmak önemli. Sık sık eğitimler açıyorlar, seminerler veriyorlar. Öğrenci kulüpleri birlikte etkinlik yapabilirler, Psikoloji Günleri’ne davet edebilirler. Ayrıca aktif yurttaşlar olarak sosyal medyada flört şiddetiyle ilgili paylaşımlarınızı artırabilirsiniz. Flört şiddeti herkesi ilgilendiren önemli bir konu, bu sebeple yalnızca psikoloji öğrencilerinin değil her alandan öğrencinin katılım sağlayacağı etkinlikler düzenlemek faydalı olacaktır. 

Değerli zamanınızı bize ayırdığınız için teşekkür ederiz, bizim sorularımız bu kadardı. Sizin eklemek istediğiniz şeyler var mı? 

Başta flört şiddeti, şiddete maruz kalan kişiler tarafından inkar edilebiliyor. Kişilerin yaşadığının şiddet olduğunu anlaması kolay olmuyor. Bu noktada arkadaşlarınızı dinlemek, onlardan destek almak çok önemli. Şiddete maruz kalanı tanıyorsanız yapabileceğiniz şeyler var. Öncelikle onu dinleyin, güvende olduğundan emin olun, bu yaşadıklarının normal olmadığını ve onun suçu olmadığını anlatmaya çalışın. Ama en önemlisi yardım alması için onu cesaretlendirin. Şiddet uygulayan kişiyi tanıyor olabilirsiniz, bu durumda da şiddeti gördüğünüzü, fark ettiğinizi mutlaka belirtin, görmezden gelmeyin, sessiz kalmayın ve izin vermeyin. Şiddete maruz kalanın yanında olduğunuzu belirterek yardım almasını önerin. Güvensiz ya da tehlikeli ilişkilerin yaşandığı ailelerden geliyorsanız yaşadıklarınızın normal olduğunu düşünebilirsiniz fakat şiddet içeren hiçbir davranış normal değildir. Hangi alana yöneleceğinize, nerede çalışacağınıza, ne iş yapacağınıza, hangi arkadaşlarınızla görüşeceğinize, giydiğiniz kıyafete karışma gibi davranışlar hiçbir ilişki için güvenli değildir. Mutlaka uyanık olmanız gerekir. 

Değerli Duygu Buğa’ya bizlere vakit ayırdığı ve sorularımızı ilgiyle yanıtladığı için teşekkür ediyoruz. 

Duygu Buğa hakkında daha fazla bilgi almak ve yazıların takip etmek için 

Instagram: duygubuga 

Sevgiler, 

Zeynep Şevval Büyükizgi